Βιογραφικό:
| 1932: | Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη στις 4 Μαρτίου. Ο πατέρας του, Νικόλαος, καταγόταν από τα Χανιά της Κρήτης και η οικογένειά του έπαιξε ενεργό ρόλο στην Επανάσταση, στο Μακεδονικό Αγώνα και την Εθνική Αντίσταση. Η μητέρα του, Μαργαρίτα, ήταν κόρη του Αργύρη Ζάχου, ο οποίος ως διπλωμάτης προσέφερε τις υπηρεσίες του στο Μακεδονικό Αγώνα στο πλευρό του Ίωνα Δραγούμη. Αυτές οι καταβολές έστρεψαν το ενδιαφέρον του προς την ιστορία του τόπου, τη τέχνη και τον ευρωπαϊκό πολιτισμό και τον έκαναν κοσμοπολίτη, με ανοιχτές ιδέες και υψηλή αισθητική. |
| 1949: | Άρχισε συστηματικές μουσικές σπουδές με δασκάλους τον διευθυντή του Μακεδονικού Ωδείου Επαμεινώνδα Φλώρο και τον υιό του Κωνσταντίνο. Παρακολούθησε μαθήματα Αντίστιξης, Φούγκας και Διεύθυνση Χορωδίας. |
| 1951: | Άρχισε να γράφει μουσικοκριτικά σημειώματα στις εφημερίδες της Θεσσαλονίκης, που συνεχίστηκαν έως το 1978. Κατά καιρούς, συνεργάστηκε με τις εφημερίδες «Το Φως», «Νέα Αλήθεια», «Μακεδονία» και «Ελληνικός Βορράς». |
| 1953: |
Φοιτητής της Νομικής ήδη, ίδρυσε την Χορωδία του Α.Π.Θ. και λίγο αργότερα το Μουσικό Τμήμα της Πανεπιστημιακής Φοιτητικής Λέσχης του Α.Π.Θ. Ο τομέας αυτός αποτέλεσε το κυριότερο πεδίο δράσης του, για το οποίο εισέπραξε και την μεγαλύτερη αναγνώριση για την προσφορά του στα μουσικά δρώμενα της Ελλάδας. Ανανέωσε τη χορωδιακή μουσική εισάγοντας νέο ρεπερτόριο, κάνοντας πολλές πρώτες εκτελέσεις ελληνικών και ξένων έργων, ιδίως της Αναγέννησης, του Μπαρόκ και της σύγχρονης εποχής. Διοργάνωσε πλήθος συναυλιών και εκδηλώσεων στη Θεσσαλονίκη, την Αθήνα και σε πολλές πόλεις της Ελλάδας. Παράλληλα συμμετέχει ανελλιπώς σε μεγάλα χορωδιακά φεστιβάλ του εξωτερικού. Πραγματοποίησε αρκετές δισκογραφικές παραγωγές, πολλά προγράμματα για το ραδιόφωνο και την τηλεόραση, μουσικές εκδόσεις, συναντήσεις χορωδιών, μουσικοπαιδαγωγικά σεμινάρια και σεμινάρια χορωδιακής μουσικής. Όλες αυτές οι δραστηριότητες συνεχίστηκαν αδιάλειπτα έως το 1993. |
| 1954: | Τακτικός συνεργάτης του Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας και του Ραδιοφωνικού Σταθμού Μακεδονίας παρουσίασε σειρά προγραμμάτων, μέσα από τα οποία προέβαλε το έργο δεκάδων Ελλήνων συνθετών και κατέγραψε το χρονικό της ελληνικής μουσικής πρωτοπορίας του 20ου αιώνα. Η συνεργασία του με το ραδιόφωνο σταματά το 1991. |
| 1955: | Μέλος της Ένωσης Ελλήνων Θεατρικών και Μουσικών Κριτικών. |
| 1956: | Υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία. |
| 1957: | Σπούδασε θεωρητικά και διεύθυνση χορωδίας στη Γερμανία με τους H. Lemacher και K. Thomas. |
| 1958: | Ίδρυσε τη Χορωδία του Ραδιοφωνικού Σταθμού Μακεδονίας. |
| 1959: | Παρακολούθησε στη Γερμανία σεμινάριο για το μουσικοπαιδαγωγικό σύστημα Carl Orff. |
| 1962: | Παντρεύτηκε την Ελένη Σεφερτζή, πιανίστα και καθηγήτρια της Γαλλικής γλώσσας στη Μέση Εκπαίδευση. |
| 1964: | Γεννήθηκε η κόρη του Μαργαρίτα, σήμερα σημαντική χορογράφος. Άρχισε τη διεθνή του παρουσία, συμμετέχοντας στις εκδηλώσεις της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Χορωδιών Νέων Europa Cantat. Στο πλαίσιο αυτής της συνεργασίας, που διήρκησε μέχρι το 1991, έδωσε με τη Χορωδία του Α.Π.Θ. συναυλίες στη Νεβέρ της Γαλλίας, στις Βρυξέλλες και τη Ναμίρ του Βελγίου, στο Γκρατς της Αυστρίας, στο Μόναχο, Στουτγάρδη, Καρλσρούη και Κόμπλετζ της Γερμανίας, στη Βασιλεία και τη Λουκέρνη της Ελβετίας, στο Άρχους της Δανίας, στη Βαρκελώνη της Ισπανίας, στο Λέστερ της Μεγάλης Βρετανίας. Επίσης, οργάνωσε και διηύθυνε διεθνή χορωδιακά εργαστήρια και θεωρήθηκε πανευρωπαϊκά ως ένας από τους πλέον ειδικούς στον τομέα της σύγχρονης χορωδιακής μουσικής. Παρακολούθησε μαθήματα Σύγχρονης Μουσικής στην Αθήνα με τον Γιάννη Α. Παπαϊωάννου. Ίδρυσε, σε συνεργασία με τον μουσικολόγο Uwe Martin, το Εργαστήρι Σύγχρονης Μουσικής στο Γερμανικό Ινστιτούτο ΓΚΑΙΤΕ Θεσσαλονίκης. |
| 1965: | Οργάνωσε την πρώτη «Συνάντηση Χορωδιών», εισάγοντας για πρώτη φορά στην Ελλάδα ένα επιτυχημένο πρότυπο του εξωτερικού και δημιουργώντας ένα νέο θεσμό στα μουσικά δρώμενα της χώρας μας. Αργότερα, θα εξελιχθεί σε «Χορωδιακή Εβδομάδα» και σε «Συνάντηση Χορωδιών και Ορχηστρών Νέων». Άρχισε την εκπαιδευτική του δραστηριότητα, ως καθηγητής Ανωτέρων Θεωρητικών στο Μακεδονικό Ωδείο. Συνολικά, δίδαξε Θεωρητικά, Διεύθυνση Χορωδίας και σύγχρονα Μουσικοπαιδαγωγικά Συστήματα σε ωδεία για 40 περίπου χρόνια. Παρακολούθησε στη Μουσική Ακαδημία του Darmstadt σεμινάρια σύνθεσης σύγχρονης μουσικής με τον Pierre Boulez και τον Gyorgi Ligeti. |
| 1966: | Διοργάνωσε στη Θεσσαλονίκη για πρώτη φορά «Διεθνή Χορωδιακή Εβδομάδα», σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Χορωδιών Νέων Europa Cantat. Θα ακολουθήσουν άλλες τρεις διοργανώσεις, το 1980, 1983 και 1986. |
| 1961-1971: | Συμμετείχε στις «Ελληνικές Εβδομάδες Σύγχρονης Μουσικής» όπου παρουσίασε σε πρώτη εκτέλεση έργα σύγχρονων ελλήνων και ξένων συνθετών. |
| 1966-1979: | Διευθυντής του Μακεδονικού Ωδείου Θεσσαλονίκης. Από τη θέση αυτή, αγωνίστηκε συστηματικά και επέτυχε σημαντικές μεταρρυθμίσεις στα προγράμματα της ωδειακής παιδείας στην Ελλάδα. Συμμετείχε συχνά σε επιτροπές και ομάδες εργασίας των Υπουργείων Πολιτισμού και Παιδείας, καθώς και σε συνέδρια και σεμινάρια μουσικοπαιδαγωγικής στο εξωτερικό. |
| 1967: | Γεννήθηκε η δεύτερη κόρη του Χρύσα, σήμερα αξιόλογη σκηνογράφος – ενδυματολόγος. |
| 1970-1973: | Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου και Πρόεδρος του Ελληνικού Τμήματος της Διεθνούς Εταιρείας Heinrich Schutz. |
| 1972: | Προσκεκλημένος από το Lincoln Center της Νέας Υόρκης και από το πρόγραμμα Μορφωτικών Ανταλλαγών του State Department, επισκέφτηκε πανεπιστημιακές σχολές και ιδρύματα στην Ουάσιγκτον, Φλώριδα, Ατλάντα, Μίτσιγκαν, Μπλούμιγκτον, Φιλαδέλφεια, με σκοπό να μελετήσει την αμερικανική μουσική παιδεία και παράλληλα να προβάλει τη σύγχρονη ελληνική μουσική δημιουργία. |
| Υπήρξε για πολλά χρόνια μέλος του Δ.Σ. ΕΤΟΣ (Ειδικό Ταμείο Οργάνωσης Συναυλιών) της Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης και μέλος της Καλλιτεχνικής Επιτροπής της Εβδομάδας Νέων Καλλιτεχνών της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης. | |
| 1977: | Με πρόσκληση του Μάνου Χατζηδάκι, ίδρυσε την Αττική Χορωδία, στο πλαίσιο της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών. |
| 1979-1996: | Διευθυντής του Νέου Ωδείου Θεσσαλονίκης. Μαζί με τον Κάρολο Τρικολίδη, οργάνωσαν για πρώτη φορά στην Ελλάδα την Σχολή Μουσικής Προπαιδείας. |
| 1983-1995: | Διευθυντής του Δημοτικού Ωδείου Καβάλας. Οργάνωσε τη Μουσική Κατασκήνωση Καβάλας, με συμμετοχή μαθητών από ωδεία όλης της χώρας, θεσμός που συνεχίζεται μέχρι σήμερα. |
| 1985-1993: | Δίδαξε μουσική στη Παιδαγωγική Σχολή του Α.Π.Θ. |
| 1993: | Προσβλήθηκε από σπάνια ασθένεια του κινητικού νευρώνα. |
| 1998: | Πέθανε στη Θεσσαλονίκη στις 26 Δεκεμβρίου. |
Αποσπάσματα - Σχόλια από τον τόμο αφιέρωμα. Έκδοση της Πανεπιστημιακής Φοιτητικής Λέσχης του ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ:
Το ανήσυχο πνεύμα του παρήγαγε συνεχώς ιδέες και προγράμματα τα οποία έθετε αμέσως σε εφαρμογή. Έδωσε έμφαση στην προβολή της μουσικής του Μεσαίωνα, της Αναγέννησης, του Μπαρόκ αλλά και της σύγχρονης ελληνικής και δυτικής δημιουργίας. Το κοινό της πόλης στις αρχές του 1960 είχε για πρώτη φορά την ευκαιρία να ακούσει και έργα όπως τα «Carmina Burana» του Orff , «Bυζαντινά Πάθη» του Μιχάλη Αδάμη, σε πρώτη εκτέλεση στη Ροτόντα το 1968 που άφησαν εποχή.
Ο Μουσικοκριτικός Γιώργος Λεωτσάκος υποστηρίζει ότι στάθηκε μια μεγάλη μορφή της ιστορίας ολόκληρης της έντεχνης ελληνικής μουσικής που ως ερμηνευτής και παιδαγωγός την υπηρέτησε ισόβια με εκείνη την ιεραποστολική φλόγα μεταλαμπαδεύσεως γνώσεων σε ένα κοινό απείρως δεκτικότερο του αθηναϊκού. Έδωσε το κίνητρο σε πολλούς Έλληνες συνθέτες να πειραματιστούν και να δημιουργήσουν έργα, γνωρίζοντας ότι θα αποδοθούν πιστά, όποιες και αν είναι οι τεχνικές δυσκολίες τους.
Η διεθνής προβολή τους με τις συναυλίες στο εξωτερικό, είχαν πάντα πολύ ευνοϊκή και ενθουσιώδη ανταπόκριση, όπως αναφέρει ο Πέτρος Μπεκιαρίδης, ένας από τους μόνιμους βοηθούς του και τώρα διευθυντής της Χορωδίας «Γιάννης Μάντακας».
Ο Θόδωρος Αντωνίου συνθέτης συμπληρώνει: «Του χρωστάμε βαθιά ευγνωμοσύνη. Ήταν ο συνεχής “καταλύτης” για τη δημιουργία μουσικών γεγονότων. Βοήθησε όλους τους συνθέτες, εκτελεστές, τραγουδιστές και ακόμη πιο πολύ μας δίδαξε ήθος».
Από το 1964, η χορωδία γίνεται τακτικό μέλος της «Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Χορωδιών Νέων» (F.E.J.C.) και συμμετέχει ανελλιπώς στις εκδηλώσεις της. Παρουσίασε για πρώτη φορά μέσα από σύγχρονες μεταγραφές, σωζόμενα αποσπάσματα από έργα της αρχαίας ελληνικής μουσικής και ως προς τη βυζαντινή μουσική, παλαιο-βυζαντινούς ύμνους μεταγραμμένους σε σύγχρονη ευρωπαϊκή σημειογραφία.
Οι συναυλίες της χορωδίας του Μουσικού Τμήματος, ιδίως στον τομέα της σύγχρονης μουσικής, προκαλούσαν εντύπωση, όπως η καινοτομία της χρήσης «πολυμέσων», η μείξη χορωδιακού με ηλεκτρονικό ήχο, η συμμετοχή του κοινού στην εκτέλεση ενός έργου, η διευθέτηση των φωνών στο χώρο της συναυλίας, τα πρωτότυπα και απρόσμενα σκηνοθετικά συμβάντα κατά την εκτέλεση, η χρήση ενόργανων συνόλων με πρωτότυπους συνδυασμούς μουσικών οργάνων και η μεγάλη ικανότητά του να μεταδίδει τον ενθουσιασμό και την πίστη στους συνεργάτες του είχε ως αποτέλεσμα να τους κάνει αμέσως κοινωνούς όλων αυτών των νέων απόψεων.
Στη διάρκεια των 40 χρόνων που ο Γιάννης Μάντακας ήταν διευθυντής της Χορωδίας, έχουν εγγραφεί περισσότεροι από 4.000 φοιτητές και φοιτήτριες όλων των Τμημάτων του Α.Π.Θ.
«Η “πολιτιστική Πρωτεύουσα” του 1997 βρήκε τον Γιάννη Μάντακα ήδη άρρωστο… λες και μας έφευγε μαζί με μιαν ολόκληρη αποδιωγμένη και όχι φυσιολογικά εκπνεύσασα εποχή, σε στιγμή που τον χρειαζόμαστε για μάχες και γι’ αγώνες που εμείς συνεχίζουμε, εμψυχωμένοι από την ανεπανάληπτη ευψυχία του, το ήθος του και τα δικά του πιστεύω…». Τον συνόψισε επιγραμματικότατα ο συνθέτης Γιάννης Ιωαννίδης: «Πρόσφερε τα πάντα, χωρίς να διεκδικήσει τίποτε για τον εαυτό του».
Ένα αφιέρωμα (1997) του Γιώργου Κεραμιδιώτη στο Θεσσαλονικιό πρωτοπόρο μουσικό Γιάννη Μάντακα (1932-1998) που έμεινε γνωστός ως διευθυντής χορωδίας:
Πηγές:
