Η επιδίωξη να παραχθεί χρυσός σε βιομηχανικό επίπεδο από πετρώματα, στα οποία ο χρυσός υπάρχει σε πολύ μικρές περιεκτικότητες (μερικά γραμμάρια χρυσού ανά τόνο πετρώματος) στις περιοχές της Μακεδονίας και της Θράκης, θέτει επί τάπητος το πρόβλημα του μεγέθους της επέμβασης και του αποτελέσματος της δράσης αυτής στο φυσικό περιβάλλον.
Δάσος στις Σκουριές Χαλκιδικής
Στη βόρεια Χαλκιδική, τα πετρώματα περιέχουν 0,8 (κοίτασμα στις Σκουριές Χαλκιδικής) και 4 γραμμάρια χρυσού (στο Πέραμα Έβρου) ανά τόνο πετρώματος. Στη Χαλκιδική θα παραχθούν 330 τόνοι χρυσού (τουλάχιστον) και στο Πέραμα 80, σε πρώτη φάση.
Με βάση τα δεδομένα αυτά:
1. Για να παραχθούν κάποιες εκατοντάδες (ίσως χιλιάδες) τόνοι χρυσού, θα απαιτηθούν εξορύξεις σε μεγάλες χερσαίες περιοχές. Εκατομμύρια τόνοι πετρωμάτων θα υποστούν εκχύλιση με κυανιούχα υδατικά διαλύματα (είναι σήμερα η μόνη επικρατούσα βιομηχανική μέθοδος απόληψης χρυσού από πετρώματα φτωχά στο μέταλλο αυτό) και επομένως, θα καταστούν απόβλητο της χημικής (και όχι μεταλλευτικής) διεργασίας της κυάνωσης, μετά την απόληψη του χρυσού (τα κυανιούχα διαλύουν πολλές κατηγορίες μετάλλων που βρίσκονται στα πετρώματα σχηματίζοντας τοξικότατες ενώσεις). Τα κυανιούχα απόβλητα θα αποτίθενται σε λίμνες τελμάτων οι οποίες θα υποκαταστήσουν πτυχώσεις και ρέματα της επιφάνειας της γης, ιδιαίτερα σε δάση και δασικές εκτάσεις.
2. Το υδαρές περιεχόμενο των τελμάτων αυτών θα περιέχει ανεξέλεγκτες ποσότητες είτε καθαρού κυανιούχου υλικού είτε προιόντων διάσπασής του, εάν εφαρμοσθούν οι αποκαλούμενες μέθοδοι αποτοξικοποίησης. Οι μέθοδοι αυτές μετατρέπουν το κυάνιο σε ενδιάμεσες, από πλευράς τοξικότητας, κυανιούχες ενώσεις οι οποίες όμως, ως αζωτούχες ενώσεις, από περιβαλλοντική άποψη, κρίνονται ανεπιθύμητες για απόρριψη έστω και στις λίμνες τελμάτων, διότι με διαρροές (θεωρούνται πολύ πιθανές) θα προκαλέσουν νίτρωση των υπόγειων νερών (π.χ. νιτρικά λιπάσματα δεν επιτρέπονται στη βιώσιμη γεωργία).
3. Η σύγχρονη τεχνολογία δεν μπορεί να αντιμετωπίσει το ισχυρά αρνητικό, από περιβαλλοντική άποψη, χημικό αποτέλεσμα της κυάνωσης στο υλικό του τέλματος. Η λειοτρίβηση του πετρώματος προσδίδει στους κόκκους του πετρώματος εξαιρετικά μεγάλη ειδική επιφάνεια. Κατά τη διάρκεια της δράσης του κυανιούχου διαλύματος, μεγάλες ποσότητες μετάλλων κινητοποιούνται με τη δημιουργία υδατοδιαλυτών κυανιούχων ενώσεων (πρόκειται για τοξικότατα δηλητήρια). Ανεξέλεγκτες όμως ποσότητες από τις ουσίες αυτές, και βέβαια ''ζωντανών'' κυανοϊόντων, παραμένουν προσροφημένες στις κοιλότητες των κόκκων. Οι μέθοδοι αποτοξικοποίησης καταστρέφουν μόνον τα κυανοϊόντα της υδατικής φάσης του πολφού. Τις προσροφημένες ουσίες στη στερεά φάση τις αφήνουν ανεπηρέαστες και ο χρόνος έκλυσής τους στο βρόχινο νερό δεν καλύπτεται από καμμία επιστημονική θεώρηση. Ο πυθμένας του τέλματος σύντομα θα είναι μία λίμνη κυανιούχων δηλητηρίων.
4. Το μέγεθος της επέμβασης είναι πρωτοφανές για τα ελληνικά δεδομένα. Χιλιάδες στρέμματα γης (αμέσως πάνω από 30.000 στρέμματα του δάσους της βόρειας Χαλκιδικής) θα δεχθούν τεράστιες ποσότητες στείρων και αποβλήτων της διεργασίας. Αναντίστρεπτη καταστροφή του δάσους σε μεγάλη έκταση. Αυτά σαν απλό ξεκίνημα και έπεται απρόβλεπτη συνέχεια.
5. Η εξορυκτική επέμβαση σε Χαλκιδική και Θράκη θα επιχειρηθεί σε γεωλογικό περιβάλλον θειούχων πετρωμάτων. Η έκθεση των θειούχων ενώσεων στο ατμοσφαιρικό περιβάλλον (νερό + οξυγόνο) θα εντείνει ανεξέλεγκτα το φαινόμενο της όξινης απορροής (δηλαδή της παραγωγής θειικού οξέος στο φυσικό νερό το οποίο διαλύει βαρέα μέταλλα από τα πετρώματα και μολύνεται αναντίστρεπτα). H μόλυνση των επιφανειακών και υπόγειων νερών κρίνεται ως μη προβλέψιμη (π.χ. για το όρος Κάκκαβος). Καλλιεργήσιμη γη θα απαξιωθεί (επιφανειακά ορύγματα + διασπορά τοξικής σκόνης + αποθέσεις υλικού). Επί πλέον θα τεθεί σε κίνδυνο η υγεία των εργαζομένων και των περιοίκων, ιδιαίτερα με τη διασπορά και αναπνοή τοξικής σκόνης σε πρώτο στάδιο.
6. Η μεταφορά και λειοτρίβηση στην επιφάνεια της γης τεράστιων ποσοτήτων πετρωμάτων από το υπέδαφος (κλασικό βάθος επέμβασης ανάλογων δραστηριοτήτων τα 300 έως 600 μέτρα), ιδιαίτερα από πορφυρικές ή γρανιτικές διεισδύσεις, εγκυμονεί τον κίνδυνο διασποράς ραδιενεργών στοιχείων στα τέλματα, στις αποθέσεις στείρων και στο φυσικό περιβάλλον. Η διάσταση του προβλήματος αυτού δεν είναι δυνατόν να προεκτιμηθεί.
7. Οι υδρομεταλλουργίες της μορφής αυτής είναι ιδιαίτερα ενεργοβόρες. Παράλληλη λειτουργία τους στη βόρεια Ελλάδα θα κλονίσει το ισοζύγιο εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα και θα επιβαρύνει την εξέλιξη του φαινομένου του θερμοκηπίου.
8. Η μεταλλουργία χρυσού είναι υδρομεταλλουργία. Απαιτεί μεγάλες ποσότητες νερού το οποίο θα είναι ανταγωνιστικό των απαιτήσεων για ύδρευση και άρδευση.
Τελικά θα θυσιάσουμε τα πάντα στο βωμό της ανάπτυξης της χώρας και της αξιοποίησης του ορυκτού πλούτου; Μην ξεχνάμε ότι μετά από εμάς θα ζήσουν και άλλες γενιές στην Ελλάδα και δεν έχουμε το δικαίωμα να τους παραδώσουμε έναν τόπο χειρότερο απ'ότι τον βρήκαμε εμείς.
ΠΗΓΗ
Γ.Κ Τριανταφυλλίδης, «Σκέψεις για την υδρομεταλλουργία παραγωγής χρυσού κάτω από το πρίσμα της βιώσιμης ανάπτυξης», Τμήμα Χημικών Μηχανικών, Πολυτεχνική Σχολή Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
