Η ποδηλασία αποτελεί ένα παράδοξο της σύγχρονης ιατρικής. Αφενός, θεωρείται εξαιρετική αερόβια άσκηση για τα καρδιαγγειακά οφέλη, την έκκριση ενδορφινών (ορμόνες της ευτυχίας), την απώλεια βάρους και αφετέρου, αν και λίγοι το γνωρίζουν, αποτελεί μια φυσική δραστηριότητα που συνδέεται με τον κίνδυνο της μόνιμης σεξουαλικής δυσλειτουργίας λόγω της συμπίεσης των δομών του περινέου, δηλαδή της περιοχής μεταξύ των γεννητικών οργάνων και του πρωκτού. Τα τελευταία χρόνια, και ενώ ο αριθμός όσων χρησιμοποιούν το ποδήλατο για άσκηση και μεταφορά αυξάνεται, έρχονται νέες μελέτες που ενοχοποιούν τη σέλα για ισχαιμία των γεννητικών οργάνων και στυτική δυσλειτουργία. Ταυτόχρονα, οι κατασκευαστές επιδίδονται σε νέες εφευρέσεις, λανσάροντας διαρκώς νέες σέλες με κάθε είδους ανατομικές καινοτομίες: πλατιά γραμμή, σχισμές, αυλάκια ή ακόμη και «σέλες χωρίς μύτη».
Τα δεδομένα που συνδέουν την ποδηλασία με τη στυτική δυσλειτουργία είναι γνωστά εδώ και χρόνια στην επιστημονική κοινότητα. Όπως εξηγεί ο κ. Ν.Μερτζιώτης, χειρουργός ουρολόγος - ανδρολόγος, ήδη από το 2002 είχε δημοσιευθεί έρευνα του Εθνικού Ινστιτούτου Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας των ΗΠΑ, στην οποία μελετήθηκε η σεξουαλική υγεία των μελών μιας αστυνομικής μονάδας που χρησιμοποιεί το ποδήλατο ως καθημερινό μέσο περιπολίας. Η έρευνα έδειξε ότι όλοι οι αστυνομικοί είχαν λιγότερες νυκτερινές στύσεις από ό,τι οι συνάδελφοί τους μη - ποδηλάτες.
Σε άλλη μελέτη, βρέθηκε ότι αυτοί που κάνουν ποδήλατο περισσότερο από τρεις φορές την εβδομάδα παρουσιάζουν μεγαλύτερο ποσοστό συμπτωμάτων στην περιοχή των γεννητικών οργάνων, στην πύελο και στο δέρμα της βουβωνικής χώρας. Παράλληλα, έχει παρατηρηθεί αυξημένο ποσοστό στενωμάτων της ουρήθρας σε επαγγελματίες αθλητές ποδηλασίας, αλλά και σε χομπίστες που χρησιμοποιούν καθημερινά πολλές ώρες ποδήλατο με στενή σέλα.
Σύμφωνα με τον χειρουργό ουρολόγο κ. Χ. Αηδονόπουλο, η ποδηλασία κρύβει ακόμη ένα παράδοξο. "Όταν γίνεται περιορισμένη χρήση του ποδηλάτου, η μάλαξη που προκαλείται στον προστάτη από τη σέλα είναι ωφέλιμη και έχει ομοιότητες με τις ιατρικές μαλάξεις για τη θεραπεία της προστατίτιδας. Ωστόσο, αν ξεπεραστεί ένα χρονικό όριο, οδηγούμαστε στο ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα: ο προστάτης και οι όρχεις ερεθίζονται και η στυτική λειτουργία επιδεινώνεται."
Σέλα χωρίς μύτη
Αυτά τα ευρήματα οδήγησαν σε ένα διεθνές ντιμπέιτ με επίκεντρο ένα φαινομενικά αθώο προϊόν που δεν είχε απασχολήσει την κοινή γνώμη στο παρελθόν. Το Εθνικό Ινστιτούτο Επαγγελματικής Ασφάλειας και Υγείας των ΗΠΑ έφθασε στο σημείο να δημοσιεύσει επίσημη σύσταση προς όλους όσους χρησιμοποιούν ποδήλατο στην εργασία τους να τοποθετήσουν σέλα χωρίς μύτη! Ωστόσο ακόμη και αυτή η λύση έχει επικριτές.
Πολλοί παραπονιούνται για έλλειψη ισορροπίας λόγω της κομμένης σέλας. Η μύτη της σέλας βοηθά στον έλεγχο του ποδηλάτου από τους μηρούς, ιδίως στα mountain bikes, και η απώλεια αυτής της ισορροπίας μπορεί να αποτελέσει μεγάλο κίνδυνο. Από την άλλη, ποδηλάτες της πόλης ή αθλητές του τριάθλου μένουν πολύ ευχαριστημένοι γιατί τους ανακουφίζει από τους πόνους.
Η σωστή ρύθμιση της σέλας είναι άλλος ένας γρίφος που συχνά υποτιμάται από τους ερασιτέχνες με ολέθριες συνέπειες. "Χιλιοστά μπροστά ή πίσω, πάνω ή κάτω μπορούν να αλλάξουν σημαντικά το σημείο πίεσης του σώματος στη σέλα. Η ανασηκωμένη μύτη είναι συχνό λάθος των αρχαρίων, ενώ καταστρεπτικό είναι και το να ποδηλατείς χωρίς το ειδικό σορτς που ανασηκώνει τους όρχεις και τους προστατεύει με μαξιλαράκι."
Μία ακόμη έρευνα που δημοσιεύθηκε στο BMJ (British Medical Journal) και ενσωματώνει τα χαρακτηριστικά της POEM (Patient-Oriented Evidence that Matters), απαντά στο ερώτημα αν κάποια συγκεκριμένα χαρακτηριστικά της ποδηλασίας μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης στυτικής δυσλειτουργίας (ΣΔ).
Ο κίνδυνος εμφάνισης στυτικής δυσλειτουργίας στον ποδηλάτη (καθημερινή και πολύωρη χρήση) θεωρείται ότι αυξάνεται ως αποτέλεσμα της πίεσης στον προστάτη αδένα και στα αγγειονευρώδη δεμάτια (ουσιαστικά στο περίνεο) από το κάθισμα στην ποδηλατική σέλα.
ΣΤατιστικές έρευνες
Ερευνητές μελέτησαν 463 ποδηλάτες που συμμετείχαν σε τουλάχιστον 1 από 6 ποδηλατικές διαδρομές, τουλάχιστον 320 χλμ. Όλοι ήταν σεξουαλικά ενεργείς με ηλικία 21 ετών και άνω και ανέφεραν φυσιολογική στυτική λειτουργία προ της μελέτης (ειδικά ερωτηματολόγια IIEF).
Τα δεδομένα συλλέχθηκαν μια εβδομάδα πριν την ποδηλατική διαδρομή. Επίσης, μελετήθηκαν μια εβδομάδα μετά καθώς και ένα μήνα μετά την δοκιμασία. Αναλύθηκε η χρήση κανονικού ποδηλάτου ή στυλ mountain bike, το ύψος του τιμονιού (πάνω ή κάτω από την σέλα) καθώς και το είδος της σέλας (με βαθουλώματα στο περίνεο, χωρίς ή και με υπερυψωμένα “φτερά”). Τα δεδομένα ίσχυαν για το 84% των ανδρών μια εβδομάδα μετά και 74% ένα μήνα μετά.
Βάση του ερωτηματολογίου IIEF, η εμφάνιση στυτικής δυσλειτουργίας γενικά ήταν 4.2% μια εβδομάδα μετά και 1.8% ένα μήνα μετά. Χαρακτηριστικά που αυξάνουν τον κίνδυνο είναι το είδος του ποδηλάτου, όπου το mountain bike εμπεριέχει σχετικό κίνδυνο 4.1 φορές περισσότερο καθώς και το ύψος των χειρολαβών του τιμονιού. Εδώ, η ρύθμιση στο ύψος ή και υψηλότερα από τη σέλα αύξανε τον κίδυνο κατά 3 φορές σε σχέση με τη ρύθμιση χαμηλότερα της σέλας.
Επίσης, περίπου το 1/3 των ανδρών ανέφερε μούδιασμα στο περίνεο κατά τη διάρκεια της βόλτας, πράγμα που συμπεριλήφθει ως στοιχείο που αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης στυτικής δυσλειτουργίας. Το παράλογο είναι πως ο κίνδυνος εμφάνισης ΣΔ αυξανόταν (κατά 6.0 φορές) με την χρήση ειδικών σελών (με τρύπες στο περίνεο ή βαθουλώματα) στους άνδρες που ανέφεραν μούδιασμα στο περίνεο (παρόλο που αναμενόταν το αντίθετο) ενώ η χρήση μη ειδικών σελών μείωνε τον κίνδυνο εμφάνισης ΣΔ στους άνδρες που δεν παρουσίαζαν μούδιασμα στο περίνεο.
ΕΠΙΛΕΞΤΕ ΣΩΣΤΑ
Λάθος το... τεστ του αντίχειρα...
Το συχνότερο λάθος των νέων ποδηλατών είναι αυτό που οι καταστηματάρχες ονομάζουν χαριτολογώντας το «τεστ του... αντίχειρα».
Πολλοί πελάτες απλώς πιέζουν τη σέλα με τον αντίχειρά τους, για να εκτιμήσουν - με ποιες γνώσεις άραγε; - αν είναι μαλακή! Αυτή είναι επιφανειακή αντιμετώπιση ενός πολύ σοβαρού ζητήματος. Ορθότερο είναι, να επιλέγουν οι καταναλωτές καταστήματα τα οποία έχουν ειδική συσκευή που καταγράφει το αποτύπωμα των οστών της λεκάνης του ποδηλάτη. Ο ποδηλάτης κάθεται με το εσώρουχό του επάνω σε ειδική πλακέτα με ειδικό τζέλ. Το σώμα του αφήνει ένα αποτύπωμα, του οποίου καταγράφονται όλες οι διαστάσεις (π.χ. βάθος, απόσταση, κλίση κτλ.). Στη συνέχεια, χρησιμοποιούνται ειδικοί κατάλογοι που συνδέουν τις διαστάσεις με διαφορετικούς τύπους σέλας, κατάλληλους ανατομικά για το συγκεκριμένο άτομο και για τη χρήση που θα κάνει (π.χ. βουνό, πόλη, αγώνες ταχύτητας κτλ.).
Τελικό συμπέρασμα, σαν σύσταση για την μείωση της πιθανότητας εμφάνισης ΣΔ:
1. Η χρήση σωστού ποδηλάτου (μέγεθος, τύπος κ.λ.π) σε σχέση με τον σωματότυπό μας. Γι'αυτό η αγορά καλό είναι να γίνεται απο εξειδικευμένα καταστήματα και κατόπιν δοκιμής.
2. Η ρύθμιση των χειρολαβών του τιμονιού σε ύψος χαμηλότερο από αυτό της σέλας.
3. Η χρήση κατάλληλης σέλας, εάν εμφανιστεί μούδιασμα στο περίνεο μετά από μακρά διαδρομή.
4. Το σωστό στυλ οδήγησης.
Οι ειδικοί ισχυρίζονται πως απαιτείται περαιτέρω έρευνα, για την ασφαλή ποδηλασία και τον σχεδιασμό των καθισμάτων για ποδήλατα, ώστε να μην επηρεάζεται μηχανικά η σεξουαλική λειτουργία.
Αυτό που εμείς όμως οφείλουμε να κάνουμε, είναι να λαμβάνουμε σοβαρά υπόψιν μας τα προληπτικά μέτρα ώστε να μπορούμε να χαιρόμαστε τα τόσα οφέλη που μας προσφέρει η ποδηλασία, η οποία έχει ιδιαίτερα χαλαρωτική επίδραση, σταθεροποιώντας τις σωματικές και συναισθηματικές λειτουργίες του οργανισμού μας. Μειώνει το άγχος, την κατάθλιψη και άλλα ψυχολογικά προβλήματα.
Ειδικότερα στην περίοδο της κρίσης που διανύουμε, η οικονομική λύση του ποδηλάτου φαίνεται πως έχει διπλά θετική επίδραση στη ψυχολογία μας.
Πηγές:
