Αυτή τη φορά το θέμα μας έχει να κάνει με το κλίμα των Χριστουγέννων και των εορτών που διανύουμε. Θα μιλήσουμε για μια λέξη που χρησιμοποείται πολύ αυτές τις μέρες, την αγάπη. Οι διάφορες μορφές τέχνης έχουν ασχοληθεί πολύ με την αγάπη μέσα από τα έργα τους. Από τη ζωγραφική και την ποίηση, μέχρι τον κινηματογράφο και το θέατρο. Δε θα αναλωθούμε, όμως, στις καλλιτεχνικές εκφάνσεις της αγάπης, αλλά στο πώς ορίζει η επιστήμη της Ψυχολογίας την έννοια αυτή.
Μια θεωρία που κατέχει περίοπτη θέση στο χώρο της Κοινωνικής Ψυχολογίας είναι αυτή της Τριγωνικής Θεωρίας της Αγάπης του Sternberg. Σύμφωνα με αυτήν, η ερωτική αγάπη αποτελείται από τρία συστατικά στοιχεία: την οικειότητα (intimacy), το πάθος (passion) και τη δέσμευση (commitment). Η οικειότητα αναφέρεται στο να νιώθει κάποιος κοντά στο σύντροφό του και να αισθάνεται ότι υπάρχει δεσμός μεταξύ τους. Το πάθος αναφέρεται στην ερωτική σεξουαλική έλξη. Η δέσμευση αφορά δύο διαφορετικές αποφάσεις. Μια βραχυπρόθεσμη απόφαση, όπου κάποιος αποδέχεται ότι αγαπάει το σύντροφό του. Και μια μακροπρόθεσμη απόφαση, όπου κάποιος δεσμεύεται να διατηρήσει αυτή την αγάπη και να παραμείνει με το σύντροφό του στο μέλλον. Σε κάθε συγκεκριμένη ερωτική σχέση, η παρουσία αυτών των τριών στοιχείων μπορεί να διαγνωσθεί με βάση μια ειδική κλίμακα που ανέπτυξε ο Sternberg. Με άλλα λόγια, διαφορετικοί συνδυασμοί αυτών των στοιχείων χαρακτηρίζουν διαφορετικά είδη ερωτικής αγάπης.
Πιο συγκεκριμένα, στην ολοκληρωμένη αγάπη (consummate love) συνυπάρχουν και τα τρία στοιχεία, δηλαδή οι ερωτικοί σύντροφοι έχουν οικειότητα μεταξύ τους, ερωτικό πάθος ο ένας για τον άλλον και δέσμευση να παραμείνουν στη σχέση. Όταν σε μια σχέση υπάρχει μόνο οικειότητα, δηλαδή οι σύντροφοι αρέσουν ο ένας στον άλλον και αισθάνονται να συνδέονται μεταξύ τους, χωρίς όμως να αισθάνονται ερωτικό πάθος και χωρίς να αισθάνονται δέσμευση, τότε η σχέση τους χαρακτηρίζεται από οικειότητα. Παρόμοια, εάν σε μια σχέση υπάρχει μόνο πάθος ή μόνο δέσμευση, τότε η σχέση χακτηρίζεται από τα ανάλογα είδη αγάπης. Από την άλλη μεριά, στη ρομαντική αγάπη (romantic love) συνυπάρχουν η οικειότητα και το πάθος, χωρίς να υπάρχει δέσμευση, ενώ στη συντροφική αγάπη (companionate love) συνυπάρχουν η οικειότητα και η δέσμευση, χωρίς να υπάρχει πάθος. Τέλος, στην άσκοπη αγάπη (fatuous love), συνυπάρχουν το πάθος και η δέσμευση, χωρίς να υπάρχει οικειότητα.
Όλα αυτά βέβαια είναι μια θεωρία και οι διαπροσωπικές σχέσεις είναι πολυδιάστατες και πολυπαραγοντικές. Καμιά θεωρία δεν μπορεί να ορίσει ακριβώς το τι νιώθουμε για κάποιον/α, αλλά μπορεί να βοηθήσει στο να βάλουμε μερικά πράγματα στη σειρά. Τέλος, μπορεί να καταφεύγουμε στην έκφραση αγάπης κυρίως σε περιόδους εορτών λόγω της συναισθηματικής τους φόρτισης, αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι την αγάπη τη χρειαζόμαστε και εμείς και οι γύρω μας καθόλη τη διάρκεια του χρόνου.
Πηγές:
Κοκκινάκη Φ., Κοινωνική Ψυχολογία: Εισαγωγή στη μελέτη της κοινωνικής συμπεριφοράς (2006). Τυπωθήτω, Αθήνα.
