Προς αποφυγή κάθε παρεξήγησης, στόχος του άρθρου δεν είναι να πάρει θέση και να αποφανθεί για το ορθό ή μη ορθό χαρακτήρα των κρατικών επιχειρήσεων εκκαθάρισης των κατειλημμένων από αναρχικές ή άλλες ομάδες, αλλά να αναδείξει τις διαστάσεις ενός φαινομένου, του οποίου η ιστορία απλώνεται στα σημαντικότερα αστεακά κέντρα της Γηραιάς Ηπείρου και συνδέεται με την πολιτική συνείδησή της.

Κατά μία έννοια, αν εξετάσει κανείς από κοντά την ιστορία των «καταλήψεων» ή, ορθότερα, «κοινωνικών κέντρων», ανά τον κόσμο, θα ανακαλύψει ότι – εξαιρουμένων ορισμένων περιπτώσεων στη Νέα Υόρκη και το Σαν Φρανσίσκο (παραδοσιακό κέντρο πολιτικού ακτιβισμού) – αποτελεί καθαρά ευρωπαϊκό δημιούργημα, με εξαιρετική βαρύτητα στο πολιτικό και κοινωνικό γίγνεσθαι.

Το κίνημα ξεκίνησε το 1975 στην Ιταλία, όταν ριζοσπάστες κομμουνιστές, αναρχικοί, καλλιτέχνες και άλλες εναλλακτικές ομάδες (πανκς, ρέιβερς) κατελάμβαναν εγκαταλελειμμένα εργοστάσια, πύργους, σχολεία και εκκλησίες και τις μετέτρεπαν σε κινηματογράφους, συναυλιακούς χώρους, τόπους ψυχαγωγίας και γκαλερί τέχνης.

Μακράν του να είναι χαοτικοί, βρωμεροί χώροι - καταφύγια εγκληματικών και άλλων περιθωριακών στοιχείων, τα «κοινωνικά κέντρα της Ιταλίας» βρίσκονταν ανέκαθεν στο προσκήνιο της πιο ζωτικής πολιτιστικής δραστηριότητας.

Όλα άρχισαν στο Μιλάνο, με μία ομάδα κομμουνιστών να καταλαμβάνει ένα εγκαταλελειμμένο κτίριο σε μια φτωχή γειτονιά. Αφού το καθάρισαν και το οργάνωσαν, κοινοποίησαν το μανιφέστο τους: θα έφτιαχναν όλα όσα εξέλειπαν από τη φτωχογειτονιά του Μιλάνου: κέντρα προσχολικής αγωγής, νηπιαγωγεία, βιβλιοθήκες, κλινικές και χώρους οργάνωσης μαζώξεων και συναυλιών.

Εν συνεχεία, προσκάλεσαν τους τοπικούς αξιωματούχους και τον τοπικό πληθυσμό και το περίφημο κοινωνικό κέντρο του Λεονκαβάλο είχε γεννηθεί, έχοντας προσθέσει στις εγκαταστάσεις του ένα εργαστήριο ξυλουργικής, άλλο ένα ραπτικής, καθώς και ένα θέατρο.

Έκτοτε, το εν λόγω κέντρο αναγκάστηκε να κλείσει, με απόφαση του κράτους, και να μετεγκατασταθεί αρκετές φορές, αποτελώντας σήμερα μία γιγαντιαία δομή με χώρους κάθε είδους πολιτιστικής δραστηριότητας, καθώς και με ένα ειδικό κέντρο τεκμηρίωσης προορισμένο να παρέχει βοήθεια στους μετανάστες.

Σήμερα, στην Ιταλία λειτουργούν 150 τέτοια κέντρα, συνεχίζοντας την καθαρά ριζοσπαστική - κομμουνιστική παράδοση των μη κερδοσκοπικών, αντικαπιταλιστικών κέντρων κοινωνικής οργάνωσης, ανοικτών προς όλους και αυτόνομων, με την έννοια ότι δεν εμπίπτουν στη δικαιοδοσία της αστυνομίας και άλλων κρατικών οργάνων.

Μοναδική απαγόρευση η εκμετάλλευση του κατειλημμένου χώρου με σκοπό την κερδοσκοπία: απόλυτα ελεύθεροι, οι «ένοικοι» μπορούν λόγου χάρη να κάνουν χρήση ναρκωτικών ουσιών, όχι όμως και να επιδοθούν στην εμπορία τους.

Τα ιταλικά κοινωνικά κέντρα – τα οποία η γαλλική Le Monde έχει χαρακτηρίσει «κοσμήματα του ιταλικού πολιτισμού» – συνεχίζουν ακόμη να εξαπλώνονται με ρυθμούς εντονότερους από κάθε άλλη ευρωπαϊκή χώρα.

Και παρόλο που η Γερμανία και άλλες χώρες (με ανεκτικές προς το φαινόμενο σοσιαλιστικές κυβερνήσεις), έχουν πάρει τη σκυτάλη, δεν μπορούν να συγκριθούν με το ιταλικό μοντέλο, τόσο από άποψη πληθωρικότητας όσο και ιδιομορφίας.

Το γιατί, τώρα, το φαινόμενο εξακολουθεί να ευδοκιμεί στη γείτονα χώρα, αυτό είναι ένα θέμα εξίσου πολύπλοκο, για ένα εντελώς διαφορετικό άρθρο.

Πρώτη προτεραιότητα: καταλήψεις αναρχικών

Τις τελευταίες μέρες παρατηρείται μία έντονη κινητικότητα της ΕΛ.ΑΣ. σε σχέση με καταλήψεις αναρχικών σε εγκαταλελειμμένα κτίρια. Τελευταίο κρούσμα η έφοδος σε κατάληψη επί της οδού Λέλας Καραγιάννη στην Κυψέλη....

Έπιασα τον εαυτό μου να ενοχλείται περισσότερο με την έφοδο σε αυτές και την πιλάλα της ΕΛ.ΑΣ. να τις διαλύσει παρά με τη γνωστοποίηση του γεγονότος οτι υπάρχουν καταλήψεις κτιρίων από αναρχικούς, κάτι το οποίο δεν γνώριζα αλλά δεν μου έκανε και εντύπωση.

Αναρωτιέμαι, αυτοί οι χώροι που τώρα αδειάζουν με πολιτική απόφαση του "πολύ" Δένδια, τι θα απογίνουν; Η ξαφνική πιλάλα της ΕΛ.ΑΣ. συνδέεται με κάποιο σχέδιο της κυβέρνησης ή του Δήμου που έχει να κάνει με αξιοποίηση αυτών των χώρων ή απλά σε δουλειά να βρισκόμαστε και να δείξουμε οτι κάτι κινείται; Αν τα κτίρια αυτά αδειάσουν και φύγουν οι επάρατες καταλήψεις από τις γειτονιές, τι είναι αυτό που θα πάρει τη θέση τους; Απλά ένα εγκαταλελειμμένο κτίριο στο οποίο θα προσφύγουν άστεγοι; Ένας σκουπιδότοπος; Χώρος που θα στεγάζει διάφορες άλλες, παράνομες το πιθανότερο, δραστηριότητες;

Κάποιοι ισχυρίζονται ότι εκεί κατασκευάζονται μολότωφ. Προφανώς, αυτές οι καταλήψεις είναι χαρτογραφημένες, οι αστραχάν της ΕΛ.ΑΣ. δεν έτυχε όλα αυτά τα χρόνια πριν από μεγάλες πορείες να τη στήσουν απέξω να δουν αν φεύγουν άνθρωποι με σακίδια; Δεν έτυχε να δουν κάτι; Εδώ ολόκληρα επιχειρησιακά σχέδια καταστρώνονται πριν από κάθε πορεία... Κι εάν είχαν παρατηρήσει κάτι, γιατί τόσο καιρό δεν έκαναν τίποτα και γιατί επέλεξαν να δράσουν τώρα; (Η απάντηση δεν μπορεί να είναι οτι ανέλαβε ο σούπερ ντούπερ Δένδιας όπως καταλαβαίνετε.)

Οι καταλήψεις σε εγκαταλελειμμένα κτίρια που ρημάζουν, κατά την άποψή μου, είναι μία μορφή ακτιβισμού που δεν νομίζω ότι ενοχλεί κανέναν. Δεν έχω ακούσει ποτέ αναρχικό να πειράξει πολίτη, όπως έχω ακούσει αντίστοιχα για Χρυσαυγίτες που όποιος δεν είναι μαζί τους, είναι εναντίον τους.

Όπως δεν με ενοχλεί η ακτιβιστική δράση των atenistas που υποκαθιστούν σε πολλά το κράτος, δεν με ενοχλούν και οι καταλήψεις σε αναξιοποίητα κτίρια.

Φυσικά ένα δημόσιο κτίριο που θέλει το κράτος να το αξιοποιήσει και βρίσκετε υπό κατάληψη πρέπει να αδειάσει, αλλά το κράτος δεν μπορεί να αντιμετωπίζει τέτοιου τύπου καταλήψεις ως επάρατες εστίες εγκληματικότητας. Και για να το τραβήξω περισσότερο, ίσως θα έπρεπε να δίνει κτίρια που ρημάζουν σε ομάδες, προς αξιοποίηση.

Να κάνει δηλαδή ελεγχόμενη παραχώρηση εγκαταλελειμμένων κτιρίων για να αξιοποιηθούν ως πολιτιστικά κέντρα ή κέντρα νεότητας, φυσικά με συνεχή έλεγχο.

Ο Δένδιας και η κυβέρνηση, έχω την αίσθηση, ότι έχουν δει πολύ μονομερώς την αποκατάσταση της τάξεως και της ηθικής. Για συγκυβέρνηση, με συμμετοχή δυο, κατά δήλωσή τους, αριστερά προσανατολισμένων κομμάτων, η πολιτική που ακολουθείται και οι προτεραιότητες είναι πολύ δεξιές, ίσως να περίμενα κάτι τέτοιο από μία συγκυβέρνηση ΝΔ - ΑΝΕΞΕΛ - ΧΑ, αλλά όχι από μία κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ - ΝΔ - ΔΗΜΑΡ.

Το να γίνεται ένα παιχνιδάκι για να ξεσκεπαστεί, τάχα μου δήθεν, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι σοβαρό. Η εμμονή στο "πείτε μας καταδικάζετε" έχει κουράσει ήδη από το 2008. Στην αριστερή λογική, υπάρχει πάντα η ιδέα της κατάληψης ως μορφής αγώνα και διεκδίκησης, δεν είναι κάτι παράλογο. Εμένα προσωπικά με εκνευρίζουν οι αποστάσεις που παίρνει ο ΣΥΡΙΖΑ από τις καταλήψεις "γιατί έτσι πρέπει". Ποτέ μου δεν δήλωσα αριστερή σκέτο και όμως δεν με ενοχλεί η αξιοποίηση εγκαταλελειμμένων κτιρίων, εάν και το τονίζω, επί αυτών δεν τελούνται αξιόποινες πράξεις και χρησιμοποιούνται ως χώροι φιλοξενίας αστέγων ή ως πολιτιστικοί χώροι.

Δεν είναι όλα αγγελικά πλασμένα, αλλά κάποια στιγμή ίσως πρέπει να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε χωρίς παρωπίδες και να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε τη δράση όλων των πλευρών, να προσπαθήσουμε να δούμε τι επιδιώκουν με βάση τη δική τους λογική και όχι τη δική μας.

Το να ισχυριστεί κάποιος ότι οι καταλήψεις είναι άνδρα παρασκευής μολότωφ είναι μία μπούρδα και μισή. Προφανώς και δεν είναι γιάφκες, δεν αποκλείει κανείς να παρασκευάζονται μολότωφ μέσα, αλλά δεν μπορεί να ισχυριστεί και κανείς ότι είναι ο σκοπός ύπαρξής τους.

Πιο εύκολα μπορεί να λειτουργήσει ως άνδρο παρασκευής μολότωφ ένα εγκαταλελειμμένο κτίριο που δεν είναι χαρτογραφημένο ως αναρχική κατάληψη.

Πριν ορισμένοι (κωλο)χαρούν και διαπιστώσουν ότι το κράτος λειτουργεί επειδή κάνει απλά το εύκολο, να μπουκάρει δηλαδή σε χώρους όπου υπάρχουν αναρχικές καταλήψεις, ας αναρωτηθούν γιατί η ΕΛ.ΑΣ. έθεσε αυτό ως προτεραιότητα. Το γεγονός ότι δεν μπορεί κανείς να κυκλοφορήσει βράδυ στο κέντρο της Αθήνας, το ότι τρέμει το φυλλοκάρδι του, δεν συνδέεται με τις αναρχικές καταλήψεις. Σίγουρα, οι δράσεις της ΕΛ.ΑΣ., αυτές τις μέρες, δίνουν την ψευδαίσθηση ότι κάτι κινείται και αυτός είναι ο μόνος τους στόχος. Αυτό που, στην πραγματικότητα, συμβαίνει είναι ότι ακολουθείται μία pathetic επικοινωνιακή πολιτική που ταιριάζει γάντι στον κρυφοφαηλίστικο χαρακτήρα της κυβέρνησης.

Είχα γράψει, όπως και πολλοί άλλοι, ότι η Χρυσή Αυγή "άνθισε" λόγω της ανυπαρξίας κράτους και θα αντιμετωπισθεί μόνο όταν υπάρξει κράτος. Προφανώς, δεν εννοούσα, όπως φαντάζομαι και οι υπόλοιποι, ότι το κράτος θα πρέπει να κάνει τη δουλειά που κάνει η Χρυσή Αυγή περιμένοντας να ακούσει και τα συγχαρητήριά της. Με αυτό τον τρόπο, θα υπάρξουν φωνές που θα λένε "έπρεπε να μπει η Χρυσή Αυγή και να πιέσει για να γίνει κάτι". Ήθελα να ήξερα, δεν το αντιλαμβάνονται; Η απάντηση είναι: προφανώς και όχι, όπως δεν αντιλαμβάνονται ότι οξύνουν χωρίς λόγο ένα ήδη οξυμένο μέτωπο (με τον αναρχικό χώρο).

Το εάν αδικώ την κυβέρνηση και τον Δένδια θα φανεί από το εάν θα γίνει κάτι με τη Χρυσή Αυγή, με το εμπόριο ναρκωτικών, με την πορνεία (στην παράνομή της μορφή). Όλα τα άλλα είναι σε δουλειά να βρισκόμαστε.

 4.Τέλος, παραθέτουμε ένα απόσπασμα από τη ραδιοφωνική εκπομπή "Ελληνοφρένεια" όπου ακούγεται μια διαφορετική άποψη για την κατάληψη της Βίλλα Αμαλίας:

Η αρχική εικόνα  του άρθρου είναι από εδώ.