Το μονοπάτι της προδοσίας: Ανοπαία ατραπός

Γράφτηκε από τον vladi

μέγεθος γραμματοσειράς μείωση του μεγέθους γραμματοσειράς αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς

Περιμένοντας τους Πέρσες......

Ο περσικός στρατός, αφού συγκεντρώθηκε και διαχείμασε στις Σάρδεις, έπειτα από μια πρώτη συγκέντρωση των τμημάτων από τις ανατολικές σατραπείες στα Κρίταλα της Καππαδοκίας, αναχώρησε την άνοιξη του 481 π.Χ. για την ηπειρωτική Ελλάδα με επικεφαλή τον ίδιο τον Ξέρξη. Πριν από την αναχώρησή του, ο Ξέρξης έστειλε τους τελευταίους πρέσβεις στην Ελλάδα ζητώντας γην και ύδωρ.

Τον Αύγουστο του 480 π.Χ., ο περσικός στρατός είχε φτάσει χωρίς αντίσταση μπροστά στο στενό των Θερμοπυλών. Είχε έρθει η ώρα, μια δεκαετία μετά τον Μαραθώνα, ο ελληνικός άκμονας να δοκιμάσει την αντοχή του απέναντι στην περσική σφύρα.

Ραντεβού στις Θερμοπύλες...

Thermo9 Οι Πέρσες ήταν υποχρεωμένοι να ακολουθήσουν τον αμαξιτό δρόμο που ενώνει τη Θεσσαλία με τη Λοκρίδα, περνώντας από το στενό των Θερμοπυλών. Οι εναλλακτικές διαβάσεις ήταν ακόμη πιο δύσκολο να χρησιμοποιηθούν από έναν πολυάριθμο στρατό που είχε ανάγκη μεταγωγικά και εφοδιοπομπές. Στις Θερμοπύλες, ακριβώς, είχαν οι Έλληνες τη δυνατότητα να σταματήσουν την εισβολή. Σε μια έκταση εννέα χιλιομέτρων, περνούσε κατά την αρχαιότητα ο δρόμος από τρία πολύ στενά σημεία ανάμεσα στο βουνό και στη θάλασσα. Δυτικά, κοντά στο βωμό της Δήμητρας, στο κέντρο κοντά σε ένα αρχαίο τείχος των Φωκέων και ανατολικά κοντά στους Αλπηνούς. Τα στενά αυτά δεν υπάρχουν σήμερα, γιατί ο Σπερχειός με τις προσχώσεις του έχει διευρύνει την έκταση ανάμεσα στο όρος Καλλίδρομο και τη θάλασσα.

Στα μέσα Αυγούστου ο βασιλιάς της Σπάρτης Λεωνίδας κατέλαβε το στενό με μια μικρή δύναμη. Η δύναμη αυτή αποτελείτο από 300 Σπαρτιάτες οπλίτες, πιθανόν 1.000 περιοίκους, 500 Τεγεάτες, 500 Μαντινείς, 1.120 Αρκάδες, 400 Κορινθίους, 200 Φλειασίους και 80 Μυκηναίους. Από την Κεντρική Ελλάδα ήταν 700 Θεσπιείς, 400 Θηβαίοι, 1.000 Φωκείς και Θπούντιοι Λοκροί. Στο σύνολο 6.000 στρατιώτες.

Η απόφαση για άμυνα στο στενό των Θερμοπυλών δεν ήταν ανεδαφική. Η ελληνική ηγεσία ίσως υπερεκτίμησε τις δυνατότητες της συγκεκριμένης θέσης και του στρατεύματος του Λεωνίδα, υποτιμώντας ταυτόχρονα τις δυνατότητες του περσικού στρατού. Αλλά δεν ήταν αυτά τα βαθύτερα αίτια της μη αίσιας έκβασης της επικείμενης μάχης. Αποφασιστικό ρόλο έπαιξαν κάποιοι αστάθμητοι και ως ένα σημείο απρόβλεπτοι παράγοντες. Αυτοί ήταν η προδοσία του Εφιάλτη και η εγκατάλειψη από τους Φωκείς του μονοπατιού της Ανοπαίας.

Οι Πέρσες στρατοπέδευσαν στην πεδιάδα απέναντι από τον Ασωπό ποταμό. Ο Ξέρξης περίμενε 4 ημέρες μήπως και παραδοθούν οι Έλληνες. Την πέμπτη μέρα από την άφιξη του περσικού στρατού στην Τραχίνια, ο Ξέρξης δίνει την εντολή για επίθεση. Μάλιστα, θεωρεί τον αγώνα εύκολη υπόθεση, καθώς διατάσσει να συλληφθούν οι αναιδείς Έλληνες ζωντανοί και να παρουσιαστούν μπροστά του.

Η επίθεση εξαπολύεται σφοδρή. Πρώτοι εφορμούν οι Μήδοι και οι Κίσσιοι κατά κύματα. Όμως συντρίβονται πάνω στο αρραγές τείχος από μέταλλο της ελληνικής φάλαγγας. Ο ελληνικός τρόπος πολέμου απέδειξε στις Θερμοπύλες την ανωτερότητά του απέναντι στην αριθμητική υπεροχή των Περσών. Δεν είναι τυχαίο, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, ότι ο Ξέρξης, που παρακολουθούσε τη μάχη, τρεις φορές αναπήδησε από το θρόνο του, επειδή φοβήθηκε για την τύχη του στρατού του.

Την επομένη, οι Πέρσες συνέχισαν τις επιθέσεις με την ίδια σφοδρότητα, θεωρώντας ότι ο μικρός αριθμός των Ελλήνων που υπεράσπιζαν το στενό θα μειωνόταν λόγω των απωλειών, θα έπαυε να μάχεται και τελικά θα υπέκυπτε. Αλλά οι Έλληνες συνέχιζαν να αμύνονται αποτελεσματικά χάρη στην τακτική του Λεωνίδα, ο οποίος φρόντιζε για την τακτική εναλλαγή των τμημάτων στη μάχη. Αποτέλεσμα ήταν να τελειώσει η μέρα με βαρύτατες απώλειες για τα περσικά τμήματα, ενώ οι ελληνικές απώλειες ήταν ελάχιστες. Ο ρυθμός των ελληνικών απωλειών έδειχνε ότι οι υπερασπιστές των Θερμοπυλών θα μπορούσαν θεωρητικά να αμύνονται επ' άπειρον, ενώ ήταν ορατό το ενδεχόμενο να δεχτούν σοβαρές ενισχύσεις. Ο Ξέρξης αντιλαμβανόταν ότι βρισκόταν στα πρόθυρα ενός στρατηγικού αδιεξόδου.

Το καλό το παλικάρι (Εφιάλτης) ξέρει κι άλλο μονοπάτι (Ανόπαια ατραπός).....

Τότε ακριβώς, λίγο μετά το πέρας των συγκρούσεων της δεύτερης μέρας, το απομεσήμερο, κι ενώ ο Μεγάλος Βασιλιάς δεν ήξερε τι να κάνει, εμφανίζεται στο περσικό στρατόπεδο ένας άνδρας από τη Μαλίδα με το όνομα Εφιάλτης. Αποκάλυψε στους Πέρσες την ύπαρξη της Ανοπαίας ατραπού και προσφέρθηκε να οδηγήσει σε αυτήν τμήματα του περσικού στρατού έναντι αδράς αμοιβής. Ο Ξέρξης διέθεσε περιχαρής γι' αυτή την αποστολή το επίλεκτο σώμα των «Αθανάτων» (20.000 στρατιώτες) με επικεφαλής τον Υδάρνη.

Η Ανοπαία ατραπός ήταν το ορεινό μονοπάτι που ακολούθησαν οι Πέρσες, αφού διέσχισαν τον Ασωπό. Βάδιζαν όλη τη νύχτα, με τα βουνά των Οιταίων στο δεξί τους χέρι και αυτά της Τραχίνας στο αριστερό. Νωρίς τα ξημερώματα βρίσκονταν στην κορυφή της ράχης του όρους Καλλίδρομο, κοντά στο σημείο που οι Φωκείς φρουρούσαν το μονοπάτι με χίλιους άνδρες (Παλαιοδρακοσπηλιά). Οι Φωκείς είχαν προσφερθεί εθελοντικά στον Λεωνίδα ν' αναλάβουν αυτή τη θέση.

Τα πυκνά δάση από βελανιδιές κάλυπταν την ανάβαση των Περσών και μόνο όταν έφτασαν αρκετά ψηλά αντιλήφθηκαν οι Φωκείς την παρουσία τους, αφού δεν φυσούσε καθόλου και ακούγονταν τα βήματα των στρατιωτών και τα τριξίματα των ξερών φύλλων. Οι Φωκείς πετάχτηκαν όρθιοι κι άρπαξαν τα όπλα τους τη στιγμή που έφτασε ο εχθρός. Οι Πέρσες ξαφνιάστηκαν όταν αντίκρισαν στρατιώτες να ετοιμάζονται να υπερασπιστούν το πέρασμα· ενώ δεν περίμεναν καμιά αντίσταση. Ο Υδάρνης ρώτησε τον Εφιάλτη ποιοι ήταν, γιατί ανησυχούσε μήπως ήταν Σπαρτιάτες. Όταν έμαθε την εθνικότητά τους, ετοιμάστηκε να τους επιτεθεί. Τα Περσικά βέλη έπεφταν πυκνά και οι Φωκείς βιάστηκαν να υποχωρήσουν στο ψηλότερο σημείο του βουνού, όπου ετοιμάστηκαν να αντιμετωπίσουν το θάνατο. Οι Πέρσες, όμως, πάντα μαζί με τον Εφιάλτη, δεν ασχολήθηκαν άλλο μαζί τους, αλλά πήραν το κατηφορικό μονοπάτι με τη μεγαλύτερη δυνατή ταχύτητα.

Το ηρωικό τέλος και η αιώνια δόξα...

Η τύχη της μάχης αντιστρέφεται ραγδαία με την άφιξη των «Αθανάτων» στα νώτα των επιζώντων Ελλήνων. Πολεμώντας μέχρι τη στιγμή εκείνη σε ένα μέτωπο, οι καταπονημένοι οπλίτες παρέμεναν αδιαμφισβήτητοι νικητές. Τώρα όμως αναγκάζονται να συμπτυχθούν, με επιτυχία παρ' όλα ταύτα, προς τη στενή δίοδο των Θερμοπυλών. Περνούν το τείχος των Φωκέων και παρατάσσονται ελάχιστα πίσω του σε ένα μικρό λόφο, τον Κολωνό. Με κυκλική διάταξη, προκειμένου να διατηρούν επαφή με όλα τα μέτωπα, αποφασίζουν να δώσουν εκεί την τελική μάχη με όσα όπλα τους απέμεναν, ακόμα με τα χέρια ή τα δόντια. Αλλά ακόμα και χωρίς όπλα προκαλούν τρόμο στον εχθρό. Τόσο οι Πέρσες που επιτίθενται κατά μέτωπο όσο και οι επίλεκτοι «Αθάνατοι» που έφθασαν από την Ανοπαία δεν τόλμησαν να πλησιάσουν για μάχη εκ του συστάδην. Τους κύκλωσαν από όλα τα σημεία και τους χτυπούσαν με ακόντια και με βέλη έως τη στιγμή που έπεσαν νεκροί και οι τελευταίοι. Έτσι τέλειωσε η μάχη.

(Ξένε, πήγαινε πες στους Σπαρτιάτες ότι εδώ είμαστε θαμμένοι υπακούοντας στους νόμους τους.)

Ο ηθικός αντίκτυπος της στάσης του Λεωνίδα και των συμπολεμιστών του ήταν τεράστιος. Η αφοσίωση στο καθήκον και η υπέρτατη θυσία των μαχητών στις Θερμοπύλες χαλύβδωσαν την υπόλοιπη Ελλάδα και απέδειξαν ότι οι Πέρσες δεν ήταν αήττητοι. Η ηθική αυτή νίκη συνέβαλε σημαντικά στην τελική έκβαση του πολέμου.

Οι σύγχρονοι απόγονοι του Εφιάλτη...

Το ίδιο μονοπάτι χρησιμοποίησαν το 278 π.Χ οι Γαλάτες στην επιδρομή τους στην Ελλάδα προκειμένου να κάμψουν τις συγκεντρωμένες Ελληνικές δυνάμεις στα στενά των Θερμοπυλών.

Για τρίτη φορά στην ιστορία χρησιμοποιείται το ίδιο μονοπάτι, τον Απρίλη του 1941 από Γερμανικές δυνάμεις προκειμένου να αποκόψουν δυνάμεις Νεοζηλανδών στρατιωτών που φυλλάσουν τα πασίγνωστα πια στενά των Θερμοπυλών.

Διασχίζοντας σήμερα την Ανοπαία ατραπό....

292847 10151071486272136 1409395073 n Η διαδρομή ξεκινάει 300 μέτρα πριν από το μοναστήρι της Δαμάστας όπου υπάρχει διασταύρωση της ασφάλτου με χωματόδρομο. Ακολουθούμε τον χωματόδρομο ανηφορικά αν και σε αρκετά σημεία παρακάμπτουμε τις φουρκέτες του. Μετά από πορεία μίας ώρας περίπου αφήνουμε πάλι τον χωματόδρομο επιλέγοντας ανηφορική διαδρομή μέσα από το δάσος ακολουθώντας σημάδια από κόκκινες ταμπέλες Μετά από 10 λεπτά περίπου συναντάμε και πάλι τον ίδιο χωματόδρομο αλλά συνεχίζουμε ευθεία μέσα από σημαδεμένο μονοπάτι σε πυκνοδασωμένη περιοχή. Ακολουθώντας κατηφορική διαδρομή θα οδηγηθούμε σε ξέφωτο όπου θα συναντήσουμε και πάλι τον ίδιο χωματόδρομο. Είναι το σημείο που εγκαταλείπουμε οριστικά τον χωματόδρομο και συνεχίζουμε σε κατηφορικό μονοπάτι. Συνεχίζουμε ευθεία και σε 10 λεπτά θα οδηγηθούμε σε ένα ξέφωτο με υπέροχη θέα του Κάμπου της Λαμίας. Συνεχίζουμε πάντα μέσα από σημαδεμένο μονοπάτι. Δεξιά μας σε τρία τέταρτα θα συναντήσουμε πηγή . Συνεχίζουμε το μονοπάτι μέσα από το δάσος με τελική κατάληξη το Χωριό Θερμοπύλες. Συνολική απόσταση 15.500 μέτρα διάρκεια διαδρομής 6 ώρες. Δεν υπάρχουν έντονα ανηφορικά ή επικίνδυνα σημεία.