Οι περισσότεροι από μας έχει τύχει να κάνουμε τη διαδρομή – «εφιάλτη», με τις πολλές στροφές, που συνδέει τη Λαμία με τον Δομοκό, κατευθυνόμενοι σε κάποιον προορισμό μας. Σκεφτήκατε ποτέ όμως να επισκεφτείτε αυτόν τον τόπο και να τον γνωρίσετε λίγο καλύτερα; Γιατί, μετά από τις πολλές στροφές, την τεράστια ουρά πίσω από τις φορτωμένες νταλίκες και την κουραστική διαδρομή, αξίζει τον κόπο να κάνετε μια στάση για να θαυμάσετε την υπέροχη θέα του λεκανοπεδίου...
Ιστορικά στοιχεία
Κατά το Μεσαίωνα, ο Δομοκός παρουσίασε μεγάλη ακμή και ήταν μια από τις πόλεις που ανήκαν στη γυναίκα του αυτοκράτορα Αλεξίου Γ', αυτοκράτειρα Ευφροσύνη. Μετά την κατάληψη του Βυζαντίου από τους Φράγκους και τη διανομή του, ο Δομοκός περιήλθε στην εξουσία του βασιλιά της Θεσσαλονίκης Βονιφατίου. Το 1393, καταλήφθηκε από τους Τούρκους. Ελευθερώθηκε το 1881, αλλά κατακτήθηκε ξανά για ένα μικρό χρονικό διάστημα, ύστερα από σφοδρή μάχη στις 17 Μαϊου 1897, κατά τον Ελληνοτουρκικό πόλεμο. Αρχικά, εντάχθηκε στο Νομό Λαρίσης, ως Επαρχία Δομοκού. Στη συνέχεια, με το Νόμο ΒΧΔ΄ του 1899 προσαρτήθηκε στο Νομό Φθιώτιδας και έκτοτε αποτελεί μέρος αυτού και επομένως της Στερεάς Ελλάδας. Κατά τη διάρκεια του Β΄ παγκόσμιου πόλεμου, ο Δομοκός και η ευρύτερη επαρχία Δομοκού με τα χωριά της έδωσαν ηχηρό παρών στον αγώνα κατά του ναζισμού - φασισμού. Ο τόπος είναι γενικά πλούσιος και σε μυθολογικό υλικό, καθώς σχετίζεται τόσο με την Αργοναυτική εκστρατεία, όπου αναφέρεται ο Ευρυδάμας, σύντροφος του Ιάσωνα, γιός του Κτιμένου, που κατοικούσε στη Κτιμένη, πόλη των Δολόπων, κοντά στη λίμνη Ξυνιάδος, όσο και με τον Τρωικό πόλεμο, όπου η Φθία και η "'Ελλάδα" με τις πανέμορφες γυναίκες ανήκουν στο βασίλειο του Αχιλλέα.
Αξιοθέατα
Ο Δομοκός απέχει από τη Λαμία περίπου 35 χλμ. και αποτελεί έναν τόπο με πλούσια πολιτιστική και λαογραφική παράδοση. Έχουν εντοπιστεί σε διάφορα σημεία της περιοχής οικιστικά λείψανα νεολιθικής εποχής όπου σώζονται σε πολυάριθμους λοφίσκους (Tούμπες ή Mαγούλες). Mερικά από τα πιο σημαντικά αξιοθέατα του Δομοκού είναι η Aρχαία Θαυμακός, το Kάστρο, τα Kυκλώπεια τείχη, το Στρογγυλόκαστρο και ο Προφήτης Hλίας. Άξια θαυμασμού είναι επίσης, ο παραδοσιακός νερόμυλος και το καμπαναριό του Aγίου Γεωργίου στη Φιλιαδώνα, το λαογραφικό μουσείο του Bουζίου και οι αρχαιολογικοί χώροι της αρχαίας Mελιταίας και του Eρινεού (Πετρωτό). Η Mελιταία σήμερα είναι ένα μικρό χωριό, στην αρχαιότητα όμως, αναφέρεται ως πόλη. Oι επιγραφές, οι επιτύμβιες στήλες και τα ευρήματα της, εκτίθενται στο Aρχαιολογικό Mουσείο Λαμίας.
Ο Δομοκός ανέκαθεν βρισκόταν πάνω σε πέρασμα ζωτικής σημασίας, από τις πεδιάδες της Θεσσαλίας προς το Ζητούνι (Λαμία) και τη Ρούμελη. Βέβαια, τα τείχη που βλέπουμε σήμερα χρονολογούνται από τον Μεσαίωνα, καθώς τα έκτισαν οι Βυζαντινοί και τα επέκτειναν οι Φράγκοι. Ωστόσο έχουν ανεγερθεί πάνω στα θεμέλια Πελασγικών ή Κυκλώπειων οχυρωματικών έργων και της Ακρόπολης της αρχαίας πόλης Θαυμακού, μέλους της Αιτωλικής Συμπολιτείας.
Το γνωρίζατε ότι, μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του '50, η λίμνη Ξυνιάδα κάλυπτε 30 τετραγωνικά χιλιόμετρα από τον κάμπο που υπάρχει σήμερα; Κι όμως, ένα μέρος της σημερινής εύφορης γης ήταν ένας πλούσιος υδροβιότοπος με άφθονα ψάρια και πολλά είδη πουλιών, τα οποία ζούσαν και αναπαράγονταν στα ρηχά νερά και στις όχθες της. Οι Τούρκοι την αποκαλούσαν Ταουκλί, καθώς η λέξη ταούκ στα τούρκικα σημαίνει όρνιθα. Οι απόπειρες αποξήρανσης της λίμνης ξεκίνησαν το 1920, ολοκληρώθηκαν, όμως, τριάντα χρόνια αργότερα. Με την αποξήρανσή της, άλλαξε για πάντα η τοπιογραφία της περιοχής και κατά συνέπεια, το μικροκλίμα.
Αξίζει, επίσης, να ανηφορίσετε έως την κορυφή του λόφου, όπου δεσπόζει το κάστρο. Η θέα από εκεί είναι μοναδική, με καθαρό καιρό, και δικαιολογεί απόλυτα την αρχαία ονομασία της πόλης «Θαυμακός», δηλαδή θαυμάσια θέα, από παράφραση της οποίας προέρχεται και το σημερινό όνομα. Κατά άλλους βέβαια, η λέξη Θαυμακός οφείλεται στον παππού του ομηρικού ήρωα Φιλοκτήτη, που ήταν και ο ιδρυτής του αρχαίου οικισμού. Από τις επάλξεις του κάστρου και από ύψος 650 περίπου μέτρων, φαίνεται το μεγαλύτερο μέρος της Θεσσαλικής πεδιάδας, ο Όλυμπος, τα Άγραφα, το όρος Όρθρυς και το υψίπεδο της λεκάνης της Ξυνιάδας.
Εγχώριες δραστηριότητες και τοπικά προϊόντα
Οι κάτοικοι του Δήμου ασχολούνται κυρίως με την κτηνοτροφία, με την παραγωγή τυροκομικών προϊόντων, όπως το ξεχωριστό κατίκι Δομοκού, και με τη γεωργία. Τελευταία, εξελίσσεται και η εκμετάλλευση των αμπελιών, τα οποία παρουσιάζουν μεγάλη αύξηση, καθώς το ιδιαίτερο κλίμα της περιοχής προσδίδει στα παραγόμενα προϊόντα (κρασί, τσίπουρο) εξαιρετική ποιότητα.
Πριν συνεχίσετε το ταξίδι σας, μην ξεχάσετε να επισκεφθείτε και τις ιαματικές πηγές στη Δρανίτσα και στην Εκκάρα. Τις πηγές αυτές τις επισκέπτονται άτομα όλων των ηλικιών, όχι μόνο για θεραπευτικούς λόγους αλλά και για αναψυχή.
Πηγές:
