Ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα φυτά σχετικά με το αν είναι ή όχι βλαβερό στον άνθρωπο είναι η κάνναβη. Στο γένος κάνναβις ταξινομούνται συνήθως τρία διακριτά είδη φυτών: Κάνναβη η ήμερη (Cannabis sativa), Ινδική κάνναβη (Cannabis indica) και Cannabis ruderalis. Αυτά αντιστοιχούν ιστορικά στην καλλιεργούμενη, στην ινδικής προέλευσης και στην αυτοφυή (ασιατικής προέλευσης) ποικιλία του φυτού αντίστοιχα. Η Κάνναβη η ήμερη (Cannabis sativa) υπάρχει στη φύση σε περισσότερες από εκατό παραλλαγές. Η καταγωγή της Κάνναβης τοποθετείται στις ορεινές περιοχές της Βόρειας Ινδίας (σημερινό Πακιστάν) αλλά η προσαρμοστικότητα του φυτού σε όλες σχεδόν τις συνθήκες, την διέδωσε εύκολα σε όλο τον κόσμο. Ο μεγάλος αριθμός των ποικιλιών αυτού του φυτού, που ταξινομήθηκε από τον Linneaus στα 1753 με το όνομα cannabis sativa, δημιούργησε στο παρελθόν πολλές διαφωνίες μεταξύ των βοτανολόγων σχετικά με την ακριβή ταξινόμησή του, αλλά σήμερα έχει γίνει δεκτό ότι υπάρχει ένα αρχικό είδος, η cannabis sativa, από το οποίο προέκυψαν πολλές παραλλαγές (cannabis indica, cannabis ruderalis) που διαφέρουν μεταξύ τους κυρίως ως προς την περιεκτικότητά τους σε ορισμένες δραστικές ουσίες.
Η χρήση της κάνναβης (φυτού) είναι αμφιλεγόμενη αφού καλλιεργήθηκε από την αρχαιότητα επειδή θεωρήθηκε ωφέλιμο φυτό και χρησιμοποιήθηκε σαν τροφή αλλά και σαν πρώτη ύλη στην παραγωγή σχοινιών, την υφαντουργία και την χαρτοποιία. Επίσης χρησιμοποιήθηκε και στην Ιατρική. Ωστόσο ορισμένες δραστικές ουσίες που περιέχει, την κατατάσσουν μεταξύ των ναρκωτικών φυτών. Οι δραστικές ουσίες της κάνναβης εμπεριέχονται σε ένα ιδιαίτερο ρητινώδες εκχύλισμα, που εκκρίνει με φυσικό τρόπο το φυτό όταν αναπτύσσεται σε θερμό κλίμα. Το ρετσίνι αυτό περιέχει ένα αλκαλοειδές, την κανναβίνη, η οποία δημιουργεί τα ναρκωτικά αποτελέσματα. Η κάνναβη έχει φυτά αρσενικού και θηλυκού γένους. Και τα δύο γένη παράγουν άνθη και βλαστούς που περιέχουν ρετσίνι με τα θηλυκά να υπερτερούν σε ποσότητα. Το ρετσίνι αυτό επικάθεται με την εφίδρωση του φυτού στην επιφάνεια των φύλλων, των λεπτών κλαδιών και των λουλουδιών. Πολύ χαρακτηριστικός είναι ο παραδοσιακός τρόπος συλλογής του ρετσινιού στις μεγάλες χασισοφυτείες της Ασίας.
Στην Ελλάδα υπάρχει ως αυτοφυές και καλλιεργούμενο φυτό και είναι γνωστό από την αρχαιότητα. Mια πρώτη αναφορά μάλιστα συναντάμε το 450 π.X. στον Ηρόδοτο. Θεωρείται κλωστικό φυτό αφού από αυτή, ιδαίτερα την Sativa, λαμβάνονται ίνες που χρησιμοποιούνται για ύφανση και την κατασκευή σκοινιών, καμβά και άλλων υλικών. Το 1875 περίπου, εκδηλώθηκε ουσιαστικά η πρώτη σοβαρή προσπάθεια οργανωμένης καλλιέργειας κλωστικής κάνναβης στην Ελλάδα. Η κλωστική κάνναβη αποτέλεσε βασική γεωργική καλλιέργεια και εξαγώγιμο προϊόν της Ελλάδας έως το 1932 και η καλλιέργειά της απαγορεύτηκε το 1957. Το 1928 υπήρχαν στην Ελλάδα δέκα εργοστάσια επεξεργασίας, τα «κανναβουργεία», ενώ εξάγαμε περισσότερους από 18 τόνους το χρόνο στην Αίγυπτο. (π.χ. μόνο στην Κέρκυρα μετά το 1920, λειτουργούσαν 5 ή 6 κανναβουργεία). Στην πορεία όμως του 20ου αιώνα η κάνναβη ως πρώτη ύλη στην βιομηχανία, αντικαταστάθηκε από άλλα υλικά όπως το βαμβάκι, ξύλο ή το πλαστικό, τα οποία αποτελούν ιδιαίτερα επιβλαβή υλικά για το περιβάλλον. Το ξύλο, με την έννοια ότι η χρήση του απαιτεί την κοπή των δέντρων του πλανήτη και το πλαστικό, υπό την έννοια ότι ως το κατεξοχήν βιομηχανικό υλικό, περιέχει τοξικές ουσίες βλαβερές για το οικοσύστημα της γης.
Στην Ελλάδα βέβαια, η κάνναβη και η καλλιέργεια της ακόμα και υπό την μορφή της κλωστικής κάνναβης, η οποία προορίζεται για να αποτελέσει την πρώτη ύλη για την παραγωγή βιομηχανικών προϊόντων, απαγορεύτηκε ήδη από το 1960 και μετά, με την δικαιολογία ότι αποτελεί ναρκωτική ουσία. Αυτό έχει αλλάξει, ιδίως μετά το 2006, όπου η Ελλάδα με νομοθεσία επέτρεψε την καλλιέργεια συγκεκριμένων στελεχών του εν λόγω φυτού για την βιομηχανική του χρήση (Νόμος 34/59/2006).
Η βιομηχανική κάνναβης όπως προαναφέραμε ήδη παράγεται σε πολλές χώρες σε όλο τον κόσμο. Κυριότερες παραγωγικές χώρες είναι ο Καναδάς, η Γαλλία, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα. Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες στην Ευρώπη το 2010 καλλιεργήθηκαν περισσότερα από 10,000 εκτάρια (για το 2012 προβλέπονται 15,000 εκτάρια), που απέδωσαν περισσότερους από 76.000 τόνους κλωστικής κάνναβης (μ.ο. 7.3 τόνοι ανά εκτάριο). Η Γαλλική εταιρία AGROFIBRE που είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός κλωστικής κάνναβης στον κόσμο, μέλος της συνεταιριστικής αγροτικής επιχείρησης EURALIS, απασχολεί 4,500 υπαλλήλους και έχει 15.000 αγρότες μέλη. Καλλιεργείται παγκοσμίως και μπορεί να παράγει περισσότερα από 25.000 διαφορετικά προϊόντα, από υφαντά και χαρτί μέχρι βερνίκια, βαφές και συμπληρώματα διατροφής.
Το φυτό αναπτύσσεται με μεγάλη ταχύτητα και μπορεί να φτάσει τα 6 μέτρα ύψος σε λίγους μήνες, ενώ τα πιο χρήσιμα τμήματά του είναι οι σπόροι και το έλαιο που περιέχουν, αλλά και οι βλαστοί του για την κατασκευή νημάτων. Είναι χαρακτηριστικό ότι το ίδιο το φυτό δεν επιτρέπει τη δράση ζιζανίων, καθαρίζει το έδαφος από τα βλαβερά στοιχεία και το εμπλουτίζει με πολύτιμα συστατικά, προστατεύοντάς το από τη διάβρωση. Είναι ιδανική για συστήματα αμειψισποράς. Η καλλιέργεια της κλωστικής κάνναβης δεν απαιτεί χημικά ζιζανιοκτόνα, μεγάλες ποσότητες νερού και ιδιαίτερες εδαφοκλιματικές συνθήκες. Εκτός από την κατασκευή υφαντών, η κλωστική κάνναβη επίσης χρησιμοποιείται για την κατασκευή υλικών μονώσεων, χαρτιού υψηλής ποιότητας, μοριοσανίδων, τροφής ωδικών πτηνών κ.α. Επίσης το έλαιο της κλωστικής κάνναβης χρησιμεύει για την κατασκευή σαπουνιών και καλλυντικών καθώς και για κτηνοτροφίες, βελτιωτικά εδάφους και βερνίκια. Τέλος ο πολτός της κλωστικής κάνναβης χρησιμεύει και ως καύσιμη ύλη.
Συμπεράσματα
Η κάνναβη ως πρώτη ύλη για την βιομηχανία δεν καπνίζεται, αλλά... φοριέται, γίνεται είδος καλλυντικού, μπύρα, μέχρι και... καύσιμο. Δυστυχώς αν δεν γινόταν το λάθος, που συμπεριλήφθηκε στα απαγορευμένα φυτά, τα κέρδη που θα είχε η χώρα μας από την συγκεκριμένη καλλιέργεια θα ήταν τεράστια λόγω της εδαφικής ιδιομορφίας που έχει ως πλεονέκτημα. Το εν λόγω φυτό δαιμονοποιήθηκε και η ινδική και κλωστική κάνναβη θεωρήθηκαν ως ένα είδος. Ένα θετικό στοιχείο πια από την νομοθετική νομιμοποίηση της κάνναβης ως χρήσης για αγροτική και βιομηχανική πρώτη ύλη είναι ότι διαχωρίστηκαν τα δύο είδη και ότι η κλωστική κάνναβη και η καλλιέργειά της στην Ευρώπη όχι μόνο επιτρέπεται αλλά και επιδοτείται, βάσει των Κανονισμών (ΕΟΚ) 1308/70, (ΕΟΚ) 619/71, (ΕΟΚ) 2358/71, (ΕΟΚ) 1164/89, (ΕΚ) 1529/2000 αλλά και Κανονισμού (ΕΚ) 1782/2003.
Όσον αφορά την καλλιέργεια της σε μία κατ’ εξοχήν αγροτική χώρα, όπως είναι η Ελλάδα μπορεί να δώσει νέα ώθηση στην αγροτική, αλλά και βιομηχανική παραγωγή της χώρας. Έτσι, οι αγρότες θα μπορούσαν από την καλλιέργεια της και την εξαγωγή την ως βιομηχανική πρώτη ύλη να εξασφαλίσουν την επιβίωση ή και τον πλουτισμό τους. Αλλά θα μπορούσαν να αναπτυχθούν και νέες βιομηχανικές μονάδες, επεξεργασίας της εν λόγω πρώτης ύλης και παραγωγής προϊόντων, απαραίτητων για τον άνθρωπο, όπως υφάσματα, καύσιμα, φυτοφάρμακα, κτλ. Με το βλέμμα στο μέλλον λοιπόν, και με γνώμονα μια σωστή κερδοφόρα πολιτική βασισμένη πάνω στην πράσινη ανάπτυξη δεν θα είναι λίγοι εκείνοι που θα σπεύσουν σε μια τέτοια αγροτική ή βιομηχανική επένδυση.
ΠΗΓΕΣ:
http://cannabishellas.com/, στις 4/4/2013
http://weed-ellas.blogspot.gr/ , στις 5/4/2013
http://www.econews.gr/ στις 5/4/2013
http://www.ethnos.gr/ στις 5/4/2013
http://www.chrysogelos.gr/ στις 6\4\2013
