Δυο φράσεις για την ιστορία.
"Όποιος δεν θυμάται το παρελθόν του, είναι αναγκασμένος να το ξαναζήσει."
"Ο ορισμός της τρέλας είναι να κάνεις συνέχεια το ίδιο πράγμα και να περιμένεις διαφορετικό αποτέλεσμα."
Με αφορμή τις δύο εκφράσεις, και τοποθετώντας τες στο ιστορικό επίπεδο, ποιά είναι η χρησιμότητα της μελέτης της Ιστορίας μέσα στη κοινωνία;
Γιατί να διαβάζουμε Ιστορία;
Μιλώντας για ένα ιστορικό γεγονός, μιλάμε για μια αρχή, για ένα ξεκίνημα, για μια γέννηση. Είναι το γεγονός στο οποίο οφείλεται η μετέπειτα εξέλιξη ενός πράγματος ή μίας κατάστασης. Η μελέτη της Ιστορίας είναι μελέτη για το παρόν και για το μέλλον. Είναι μελέτη για την αλήθεια. Από όποια οπτική δούμε ένα ιστορικό γεγονός σίγουρα τώρα ζούμε τα αποτελέσματά του. Όπως καταλαβαίνουμε, οι παράγοντες για αυτό το γεγονός είναι αμέτρητοι. Τα αποτελέσματα και οι επιπτώσεις, επίσης.
Το παρελθόν είναι γεμάτο λάθη ή θα μπορούσαμε να πούμε αποτυχημένα πειράματα ή λάθος προσέγγιση της αλήθειας. Βέβαια, με μεγάλο κόστος ιδιαίτερα σε ανθρώπινες ζωές και στην πνευματική κατάσταση του συνόλου. Όπως και να 'χει, το παρελθόν μας ακολουθεί και δε χρειάζεται να επαναληφθεί, δηλαδή να γίνει παρόν και μέλλον. Κάνοντας το ίδιο λάθος, επιβεβαιώνει ότι δεν μάθαμε τίποτα, ότι δεν μας ενδιαφέρει να μάθουμε ίσως. Το λάθος είναι το καμπανάκι που χτυπάει για να αλλάξουμε τακτική, αν επαναληφθεί πρέπει να υπάρχει σοβαρό πρόβλημα κατανόησης, και ιδιαίτερα όταν αυτό απευθύνεται σε κοινωνικό επίπεδο. Η κοινωνία κρίνει ποιο είναι το σωστό και το λάθος, δηλαδή αυτοί που την αποτελούν, άρα να είναι έτοιμη να αποδεχθεί και τα αποτελέσματα αυτών και αναλόγως να πράξει. Δεν μπορούμε να ορίσουμε το μέλλον, αλλά μπορούμε να ορίσουμε το παρόν για ένα ίσως καλύτερο μέλλον.
Οι ιστορικές μνήμες μας είναι χρήσιμες σαν εργαλείο κατανόησης, είναι ένα εργαλείο που θα χρησιμοποιήσουμε για να ανοίξουμε ένα δρόμο, δηλαδή να δημιουργήσουμε και όχι να αναπαράγουμε ή να αναδημιουργήσουμε. Η ιστορία πρέπει να είναι σύμβουλος και όχι αιτία πανηγυρισμών. Να πανηγυρίσουμε για κάτι που κάνουμε και όχι για κάτι που έγινε.
Λαμβάνοντας, λοιπόν, υπόψη τα δεδομένα που έχουμε από τη μελέτη της Ιστορίας, προχωράμε στο μέλλον, αποφεύγοντας να κάνουμε τα λάθη του παρελθόντος, παίρνοντας καινούριες αποφάσεις για καινούργια αποτελέσματα. Ελπίζοντας για έναν καλύτερο κόσμο, πιο δίκαιο. Προσεγγίζοντας την αλήθεια, καλύπτοντας τα κενά που μας άφησε η Ιστορία. Γιατί η Ιστορία θα μας ακολουθεί όπου και αν πάμε, οπότε πρέπει να την καταλάβουμε, για να μπορέσουμε να την ξεπεράσουμε, να μπορέσουμε να αλλάξουμε ότι δεν μας αρέσει και δεν μας οφελεί σαν ανθρώπους και σαν κοινωνία.
