Το Ιπποφαές (Hippophae L.) είναι φυλλοβόλος θάμνος που ανήκει στην οικογένεια των Ελαιαγνοειδών. Η κοινή ονομασία στα αγγλικά sea-buckthorn, γράφεται με ενωτικό (-) για να μην συγχέεται με το buckthorn, που αποτελεί κοινή ονομασία του φυτού ράμνος (λευκαγκαθιά) (Rhamnus, οικογένεια Ραμνοειδή (Rhamnaceae). Επίσης, απαντάται και με τις ακόλουθες κοινές ονομασίες στην αγγλική γλώσσα "sea buckthorn", seabuckthorn, sallow thorn, sandthorn or seaberry. (Γερμανικά: Sanddorn, Ιταλικά: Olivella spinosa, Γαλλικά: Grisset, Ισπανικά: Espino falso)
Αν και στη σύγχρονη Ελλάδα το ιπποφαές (αρχ. ιππόφαος, ιππόφεως, ιπποφανής) χρησιμοποιείται τα τελευταία χρόνια, στην αρχαιότητα η χρήση του ήταν πολύ διαδεδομένη. Σχετικές αναφορές υπάρχουν σε κείμενα του Θεόφραστου, μαθητή του Αριστοτέλη, αλλά κυρίως του Διοσκουρίδη, του πατέρα της Φαρμακολογίας. Το όνομά του το οφείλει στα στρατεύματα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, που παρατήρησαν ότι τα άρρωστα και τραυματισμένα άλογα που έτρωγαν τα φύλλα και τους καρπούς του φυτού ανάρρωναν γρηγορότερα, αποκτούσαν περισσότερη δύναμη, ενώ το τρίχωμά τους δυνάμωνε και γινόταν πιο λαμπερό. Η ονομασία στα λατινικά του γένους Hippophae προέρχεται από τις λέξεις ίππος<ίππ(ο)- (άλογο) + -φαές, ουδ. του -φαής<φάος (φως, λάμψη), άρα σημαίνει φωτεινό, λαμπερό άλογο.
Πολύ παλιά...
Πρόκειται για ένα από τα αρχαιότερα φυτά στη Γη. Η παρουσία του χρονολογείται πολύ πριν την εποχή των παγετώνων. Η επιστημονική του ονομασία είναι: Ιπποφαές το ραμνοειδές (Hippophae rhamnoides). Ευδοκιμεί ακόμα και στα πιο φτωχά χώματα και ανάλογα με το μικροκλίμα της κάθε περιοχής, το συναντάμε σε παράκτιες ζώνες, αλλά και σε ημιερημώδεις ή ορεινές περιοχές. Oι καρποί του μοιάζουν με ρώγες σταφυλιού, είναι πορτοκαλί και χυμώδεις και έχουν υπόξινη γεύση. Σύμφωνα με το «Διεθνές Κέντρο Έρευνας και Εκπαίδευσης για το Ιπποφαές», το φυτό ευδοκιμεί και καλλιεργείται στην Ευρώπη και στην Ασία. Το συναντάμε κυρίως στις εξής χώρες: Κίνα, Μογγολία, Ινδία, Νεπάλ, Πακιστάν, Ρωσία, Oυκρανία, Αγγλία, Γαλλία, Δανία, Oλλανδία, Γερμανία, Πολωνία, Φιλανδία, Σουηδία και Νορβηγία. Στη χώρα μας καλλιεργείται στη βόρεια Εύβοια, στην περιοχή Αχούρια.
Το πυκνό ριζικό σύστημα του ιπποφαούς και η αντοχή του σε άγονες και δύσκολες συνθήκες (κρύο, αλάτι, φτωχά εδάφη) είναι οι λόγοι που ο θάμνος αυτός φυτεύεται συστηματικά σε καμμένες περιοχές για να εμποδίσει τη διάβρωση των εδαφών, όπως π.χ. σε μεγάλες εκτάσεις της βόρειας Κίνας, όπου παράλληλα οι καρποί του συλλέγονται και αποφέρουν κάποιο εισόδημα στους ντόπιους πληθυσμούς.
190 ωφέλιμα συστατικά!
Συμπεριλαμβάνεται στην κατηγορία των «υπερτροφών» (super foods), μερικές από τις οποίες είναι: η σπιρουλίνα, η αλόη, η γύρη, το τζίνσενγκ, το κερί του ζαχαροκάλαμου, η χλωρέλα, το αιθέριο έλαιο δενδρολίβανου. Σύμφωνα με ρώσους και κινέζους επιστήμονες, το ιπποφαές περιέχει 190 πολύτιμες ουσίες!!! Οι περισσότερες από τις ουσίες αυτές έχουν ισχυρή αντιοξειδωτική δράση και οι δραστικότερες (106) έχουν εντοπιστεί στο έλαιο που περιέχουν οι καρποί του. Σύμφωνα με τους μελετητές, το σημαντικότερο επιστημονικό εύρημα για το ιπποφαές δεν είναι μόνο ότι περιέχει πολύτιμες ουσίες για την υγεία του ανθρώπου, αλλά και το ότι τόσο οι συγκεντρώσεις τους όσο και ο συνδυασμός τους έχουν συνταιριαστεί από τη φύση με τέτοιον τρόπο, ώστε να προσφέρουν την καλύτερη δυνατή κάλυψη στον ανθρώπινο οργανισμό.
Δραστικά Συστατικά
Το Ιπποφαές περιέχει βιταμίνη C, άλφα-τοκοφερόλη, μεγάλο μέρος καροτενοειδών και βιταμίνη Ε, μεταλλικά στοιχεία (K, Na, Mg, Ca, Fe, Zn, Se), μονοσακχαρίτες, οργανικά οξέα, ελεύθερα αμινοξέα, πτητικές ενώσεις, διάφορα φλαβονοειδή (κερκετίνη, μυρισετίνη, καμπφερόλη), λιπαρά οξέα, τριγλυκερίδια, γλυκεροφωσφολιπίδια, φυτοστερόλες, εστέρες, ζεαξανθίνη και άλλες φαινολικές ενωσεις. Λόγω όλων των παραπάνω, το Ιπποφαές παρουσιάζει εξαίρετες ευεργετικές δράσεις: αντιοξειδωτική, αντιφλεγμονώδη, αντιμικροβιακή, ηπατο-προστατευτική, ανοσο-ρυθμιστική και έναντι της αύξησης ορισμένων καρκινικών κυττάρων.
♦ Αντιοξειδωτική δράση
Διάφορες in vitro και in vivo μελέτες δείχνουν σαφώς ότι το Ιπποφαές έχει αντιοξειδωτική δράση. Το εκχύλισμα των φύλλων του φυτού προστάτευσε σε μεγάλο βαθμό αρσενικούς αρουραίους albino από οξειδωτική βλάβη (τροφοδοτούμενη με χρώμιο). Επίσης προστατεύει από το οξειδωτικό στρες που προκαλείται από τη νικοτίνη στα ερυθροκύτταρα.
♦ Ανοσο-ρυθμιστικές δράσεις
Το εκχύλισμα των φύλλων του Ιπποφαούς φαίνεται να ενεργοποιεί την κυτταρική διαμεσολάβηση στην ανοσολογική απάντηση. Σε επαγόμενη με χρώμιο ανοσο-καταστολή σε αρουραίους, το εκχύλισμα των φύλλων του παρεμπόδισε τη δημιουργία διεγερμένων ριζών οξυγόνου (ROS), και διατήρησε το μέγεθος του κυττάρου στα επίπεδα των υγειών κυττάρων του ελέγχου. Επιπλέον, το εκχύλισμα των φύλλων (100 μg / ml) και μόνο, προώθησε την παραγωγή ιντερλευκίνης IL-2 και προφλεγμονώδους παράγοντα γ-IFN.
♦ Καρδιαγγειακή δράση
Το Ιπποφαές χρησιμοποιείται και ως αντι-καρδιαγγειακό φάρμακο. Η προσθήκη του σε χυμό (με βιταμίνη C, άλφα-τοκοφερόλη, β-καροτίνη και φλαβονοειδή) αύξησε τις συγκεντρώσεις πλάσματος HDL- (καλής) χοληστερόλης και τριακυλογλυκερολών κατά 20% και 17%, αντίστοιχα, σε υγιείς άνδρες εθελοντές. Επιπλέον, η χορήγηση συμπληρωμάτων είχε ως αποτέλεσμα μια μέτρια μείωση της ευαισθησίας της LDL-χοληστερόλης (κακή) στην οξείδωση. Τα ολικά φλαβονοειδή των φρούτων του παράλληλα μείωσαν την ανάπτυξη θρόμβωσης στα ποντίκια. Σε μια άλλη μελέτη φάνηκε πως παράλληλα συμβάλλει στην καλύτερη λειτουργία του μυοκαρδίου.
♦ Αντικαρκινική δράση
Το εκχύλισμα αλκοόλης του Ιπποφαούς (που περιέχει κυρίως φλαβονοειδή), βοηθάει στην προστασία του μυελού των οστών από βλάβες που οφείλονται στην ακτινοβολία. Μπορεί επίσης να βοηθήσει τα κύτταρα του μυελού των οστών να αναπληρωθούν γρηγορότερα. Σε ένα ζωικό μοντέλο, τα ποντίκια που τρέφονταν με το έλαιο αυτό παρουσίασαν γρηγορότερη ανάκτηση του αιμοποιητικού τους συστήματος μετά από χημειοθεραπεία υψηλών δόσεων. Επίσης έχει αναφερθεί δράση έναντι της αύξησης ορισμένων καρκινικών όγκων.
♦ Αντιμικροβιακή δράση
Μερικές μελέτες δείχνουν ότι το H. rhamnoides (Ιπποφαές) έχει αντιμικροβιακή δράση. Φαινολικές ενώσεις του H. rhamnoides αναστέλλουν την ανάπτυξη των Gram-αρνητικών βακτηρίων.
♦ Αντιελκώδης δράση
Θεραπευτικά και προληπτικά αποτελέσματα του H. rhamnoides σε γαστρικά έλκη σε αρουραίους έχουν αναφερθεί σε διάφορες μελέτες. Επίσης έχει αναφερθεί επιτάχυνση της διαδικασίας επούλωσης του γαστρικού έλκους που προκαλείται από το οξικό οξύ του στομάχου.
♦ Δερματολογική δράση
Η ευεργετική επίδραση του H. rhamnoides στις δερματολογικές διαταραχές έχει δείξει εξίσου καλά αποτελέσματα στην ατοπική δερματίτιδα (έλαιο των καρπών του).
♦ Ηπατολογική δράση
Οι κλινικές επιπτώσεις του ελαίου του Ιπποφαούς στην ίνωση του ήπατος έχει δοκιμαστεί πρόσφατα. Βρέθηκε ότι βοηθάει κυρίως στη μείωση της διάρκειας ομαλοποίησης των αμινοτρανσφερασών. Τα αποτελέσματα αυτά υποδεικνύουν ότι το έλαιο αυτό μπορεί να είναι χρήσιμο για την πρόληψη και τη θεραπεία ασθενειών του ήπατος.
♦ Δράση έναντι ραδιενέργειας
Προσφέρει προστασία ενάντια σε δυνητικά θανατηφόρα ακτινοβολία τουλάχιστον σε ποντίκια. Οι Goel et al. έχουν αποδείξει ότι τα ποντίκια που λάμβαναν Ιπποφαές επιβίωσαν κατά 82% περισσότερο σε σύγκριση με αυτά του ελέγχου. Η ικανότητα λοιπόν του αλκοολικού εκχυλίσματος H. rhamnoides για την προστασία του DNA θα μπορούσε να αποδοθεί κυρίως στην άμεση διαφοροποίηση της χρωματίνης.
Γεμάτο αντιοξειδωτικά
Το ιπποφαές περιέχει ένα μοναδικό συνδυασμό αντιοξειδωτικών συστατικών που δρουν προληπτικά κατά της γήρανσης, των καρδιαγγειακών νοσημάτων και του καρκίνου. Ειδικότερα, μεταξύ άλλων περιέχει:
♦ Βιταμίνη C: Συνεισφέρει στην απορρόφηση του σιδήρου, βοηθά στο σχηματισμό κολλαγόνου στο δέρμα, στην επούλωση των πληγών, στην επανόρθωση των ιστών και ενισχύει την άμυνα του οργανισμού.
♦ Βιταμίνη Ε: Επιβραδύνει τη γήρανση των κυττάρων, βοηθά στην οξυγόνωση των ιστών και ενισχύει το γεννητικό σύστημα. Επιταχύνει την επούλωση των πληγών και προστατεύει από την αρτηριοσκλήρυνση.
♦ Βιταμίνη Α: Διατηρεί την υγεία των ματιών και του δέρματος.
♦ Όλα τα μεταλλικά στοιχεία: Ασβέστιο, μαγνήσιο, σίδηρο, φώσφορο, χαλκό, κάλιο, σελήνιο και ψευδάργυρο. Είναι απαραίτητα για την πνευματική και σωματική υγεία. Όπως και οι βιταμίνες, δρουν ως καταλύτες σε πολλές βιολογικές αντιδράσεις και οι λειτουργίες τους είναι αλληλένδετες. Το σελήνιο και ο χαλκός έχουν πολύ ισχυρή αντιοξειδωτική δράση.
♦ Καροτενοειδή: Αποτρέπουν σε μεγάλο βαθμό την οξείδωση των κυττάρων και την καταστροφή τους. Το ιπποφαές περιέχει β-καροτένιο, που είναι πρόδρομος της βιταμίνης Α, καθώς και λυκοπένιο (αντικαρκινική δράση), α-καροτίνη, ζεαξανθίνη (πρόληψη κατά της γεροντικής ωχράς κηλίδας) και λουτεΐνη. Πολλές φορές το ιπποφαές, ανάλογα με την περιοχή στην οποία καλλιεργείται, περιέχει καροτενοειδή σε μεγαλύτερες ποσότητες από κάθε άλλο φυτό.
♦ Πολυακόρεστα λιπαρά οξέα: Συγκεκριμένα: ω-3 (λινολενικό οξύ), ω-6 (λινελαϊκό οξύ), ω-7 (παλμιτελαϊκό οξύ), ω-9 (ελαϊκό οξύ).
Το ιπποφαές θεωρείται από ρώσους και κινέζους επιστήμονες η πλουσιότερη πηγή φυτικών λιπαρών οξέων, που είναι απαραίτητα στον οργανισμό για την καλή λειτουργία του εγκεφάλου, του νευρικού, του ανοσοποιητικού και του αναπαραγωγικού συστήματος, ενώ προστατεύουν από καρδιαγγειακές παθήσεις, περιορίζουν τα επίπεδα της κακής χοληστερίνης στο αίμα και έχουν και ισχυρή αντιφλεγμονώδη και αντιοξειδωτική δράση. Το ω-7 λιπαρό οξύ είναι κυρίως ζωικής προέλευσης. Έχει εντοπιστεί μόνο στο έλαιο του φυτού μακαντέμια, αλλά σε συγκεντρώσεις 2 φορές χαμηλότερες από αυτές που έχουν βρεθεί στο ιπποφαές. Το ω-7 έχει αντιική, αντιβακτηριδιακή, επουλωτική και αντιγηραντική δράση.
Είναι και πηγή...
...βιταμινών του συμπλέγματος Β: Βοηθούν στην καλή λειτουργία
του νευρικού και μυϊκού συστήματος, αλλά και της καρδιάς. Συμμετέχουν στη σύνθεση των ενζύμων και στο μεταβολισμό των λιπών, των πρωτεϊνών και των υδατανθράκων. Βοηθούν στην ανάπτυξη και στην αναπαραγωγή, φροντίζουν για την υγεία των μαλλιών, των νυχιών και του δέρματος.
...βιταμίνης D: Βοηθά στο μεταβολισμό του ασβεστίου, του φωσφόρου και του μαγνησίου στον οργανισμό και την ενσωμάτωσή τους στα οστά, συμβάλλοντας στην υγεία τους.
...βιταμίνης Κ: Παίζει καθοριστικό ρόλο στην πηκτικότητα του αίματος και βοηθά στο σχηματισμό των οστών και στην ανασύστασή τους.
...β-σιτοστερόλης: Ανήκει σε μια ομάδα στερολών που υπάρχουν μόνο στα φυτά. Έχει αποδειχθεί ότι μόνη της ή σε συνδυασμό με άλλες φυτικές στερόλες μειώνει τα επίπεδα κακής χοληστερίνης στο αίμα. Επίσης, δρα προστατευτικά από την υπερπλασία του προστάτη, ενώ υπάρχουν ενδείξεις ότι προστατεύει από τον καρκίνο.
...φλαβονοειδών: Πρόκειται για ουσίες που συναντάμε μόνο στα φυτά και έχουν παρόμοιες αντιοξειδωτικές ιδιότητες με αυτές των βιταμινών C, Ε και Α.
Τι προσφέρει στον οργανισμό
1. Τόνωση, ευεξία και ενέργεια, γρήγορη ανάρρωση και επούλωση των πληγών.
2. Ενίσχυση του ανοσοποιητικού, προστασία από τον καρκίνο.
3. Προστασία και ενίσχυση του νευρικού συστήματος, μείωση του άγχους.
4. Ρύθμιση του μεταβολισμού.
5. Αντιμετώπιση της υπερπλασίας του προστάτη, παθήσεων στο συκώτι, καθώς και γαστρεντερικών προβλημάτων, όπως η ελκώδης κολίτιδα, η οισοφαγίτιδα, η νόσος του Crohn.
6. Προστασία από καρδιαγγειακά προβλήματα, μείωση της κακής χοληστερίνης και του σακχάρου στο αίμα, προστασία των αγγείων, ενίσχυση της κυκλοφορίας του αίματος.
7. Ανακούφιση από τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης, τους πόνους της περιόδου και προστασία του αναπαραγωγικού συστήματος.
8. Επανόρθωση ιστών και κυττάρων μετά από μεγάλη έκθεση σε ακτινοβολία.
9. Προληπτική δράση εναντίον οφθαλμικών παθήσεων, όπως ο καταρράκτης και η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας.
1O. Αποτοξίνωση του οργανισμού, οξυγόνωση και ανανέωση των κυττάρων, αντιμετώπιση πρόωρης γήρανσης.
11. Αντιμετώπιση δερματικών προβλημάτων, όπως ακμή, δυσχρωμίες, έκζεμα, έγκαυμα, ψωρίαση, έκζεμα.
Πώς θα το βρείτε στην αγορά
● Αποξηραμένο φυτό σε καταστήματα που πουλάνε βότανα, για να φτιάξετε αφέψημα ή έγχυμα.
● Το έλαιο του φυτού, που προκύπτει από την έκθλιψη των καρπών του. Περιέχει τα θρεπτικά συστατικά στην πιο ισχυρή τους μορφή. Χρησιμοποιείται κυρίως για την αντιμετώπιση δερματικών προβλημάτων (εξωτερική επάλειψη) και για την τόνωση του κυκλοφορικού (πίνοντάς το διαλυμένο σε νερό ή χυμό).
● Συμπυκνωμένο χυμό, που προκύπτει από την πολτοποίηση των καρπών και των φύλλων του φυτού και έχει πιο ήπια δράση από το έλαιο. Είναι κατάλληλο για την τόνωση και ενδυνάμωση του οργανισμού.
● Κάψουλες: Πρόκειται για το ξηρό εκχύλισμα των φύλλων και των καρπών του φυτού. Είναι πιο εύκολο στη χρήση και έχει ικανοποιητικά αποτελέσματα. Επίσης, κυκλοφορούν κάψουλες που περιέχουν έλαιο ιπποφαούς.
Αναζητήστε τα σε καταστήματα ειδών υγιεινής διατροφής, μεγάλα φαρμακεία ή φαρμακεία που πουλούν φυτικά φαρμακευτικά και καλλυντικά σκευάσματα.
Η δοσολογία
Αν αντιμετωπίζετε κάποιο πρόβλημα υγείας, θα πρέπει να συμβουλευτείτε πρώτα έναν ειδικό, ώστε να σας υποδείξει την κατάλληλη δοσολογία για την περίπτωσή σας. Διαφορετικά, αν απλώς θέλετε να τονώσετε τον οργανισμό σας, μπορείτε να πίνετε αφέψημα ή έγχυμα 2-3 φορές την ημέρα ή να παίρνετε 1 κάψουλα την ημέρα. Εναλλακτικά, μπορείτε να πίνετε 2 κουταλάκια σιρόπι διαλυμένα σε ένα ποτήρι χυμό ή νερό 3 φορές την ημέρα. Το έλαιο χρησιμοποιήστε το μόνο αφού συμβουλευτείτε ειδικό. Επίσης, φροντίζετε κατά καιρούς να χρησιμοποιείτε το ιπποφαές, όπως και όλα τα φαρμακευτικά βότανα, σε όλες τις μορφές που κυκλοφορούν στην αγορά, ώστε ο οργανισμός σας να επωφελείται στο μέγιστο από τα θρεπτικά συστατικά που περιέχουν.
Φτιάξτε
Αφέψημα: Βάζετε σε 1 μπρίκι 1 κούπα νερό και προσθέτετε 4-5 καρπούς ιπποφαoύς. Βράζετε το αφέψημα για 3-5 λεπτά, το αφήνετε να κρυώσει και το πίνετε.
Έγχυμα: Βράζετε σε ένα μπρίκι 1 κούπα νερό, κατεβάζετε το μπρίκι από τη φωτιά και προσθέτετε 4-5 φυλλαράκια αποξηραμένα φύλλα. Τα αφήνετε 5-7 λεπτά, σουρώνετε και πίνετε.
Για την καλύτερη απορρόφηση λαμβάνεται με το φαγητό ενώ φυλάσσεται σε ψυγείο μέχρι και 25° C. Σε καμία περίπτωση τα συμπληρώματα διατροφής δεν αντικαθιστούν μία ισορροπημένη διατροφή, ή παρουσιάζουν οποιαδήποτε άμεση φαρμακευτική δράση.
Πηγές:
