Όταν βλέπουμε ένα γύπα, το πρώτο πράγμα που σκεφτόμαστε είναι ότι πρόκειται για άπληστα, άσχημα πλάσματα, που θέλουν τη σάρκα μας. Παρόλα αυτά, οι γύπες είναι μια πολύ ξεχωριστή ομάδα ζώων και αποτελούν ένα από τα πλέον απειλούμενα είδη.
Είναι γένος μεγάλων πτωματοφάγων αρπακτικών πουλιών με χαρακτηριστικό γυμνό λαιμό. Έχουν μακρύ κυρτό και δυνατό ράμφος. Τα φτερά είναι μακριά και φαρδιά, η ουρά είναι σχετικά μικρή και ίσια, με ελαφρώς στρογγυλεμένα άκρα. Όλα τα είδη τρέφονται σχεδόν αποκλειστικά με κουφάρια. Φωλιάζουν σε φαράγγια, μέσα σε τρύπες βράχων και γεννούν, τον Φεβρουάριο, ένα αυγό που κλωσσούν και οι δύο γονείς επί 52 ημέρες. Εντυπωσιακό είναι το γεγονός ότι αυτά τα πουλιά είναι μονογαμικά! Ο νεοσσός πετάει μετά από 3-4 μήνες και ενηλικιώνεται περίπου σε τέσσερα χρόνια.
Υπάρχουν δύο τύποι γύπα στον πλανήτη. Είναι οι γύπες του Νέου Κόσμου, που βρίσκονται κυρίως στην Αμερική, όπως οι κόνδορες και τα καρακάρα, και οι γύπες του Παλαιού Κόσμου, όπου έχουμε δεκαέξι είδη. Από αυτά, τα έντεκα αντιμετωπίζουν υψηλό κίνδυνο εξαφάνισης.
Στην Ευρώπη, ζει το είδος Όρνιο (Gyps fulvus). Το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού τους βρίσκεται στην Ιβηρική χερσόνησο, ενώ στην Ελλάδα έχουν μείνει λιγότερα από 400 ζευγάρια, με το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού να συναντάται στην Κρήτη. Απαντάται επίσης στην Κεφαλλονιά, τη Νάξο, τη βόρεια Πελοπόννησο, στο Φαράγγι της Κλεισούρας στην Αιτωλοακαρνανία και στην υπόλοιπη ηπειρωτική Ελλάδα.
Όταν ο Κάρολος Δαρβίνος διέσχισε τον Ατλαντικό το 1832, συνάντησε τον γύπα καθαρτή και είπε: «Αυτά είναι απαίσια πουλιά με φαλακρά, κόκκινα κεφάλια, γεννημένα για να διασκεδάζουν μέσα στη σήψη.» Όταν επέστρεψε όμως, είπε ότι άλλαξε γνώμη καθώς τους παρατήρησε να πετάνε αβίαστα στους ουρανούς, χωρίς ενέργεια.
Γιατί, όμως, οι γύπες είναι τόσο σημαντικοί; Πρώτα από όλα, προσφέρουν σημαντικές οικολογικές υπηρεσίες. Καθαρίζουν κουφάρια μέχρι το κόκκαλο, είναι φυσικοί ρακοσυλλέκτες. Έτσι, βοηθάνε στην εξόντωση των βακτηρίων. Επιπλέον, απορροφούν άνθρακα, ο οποίος διαφορετικά θα εξαπλωνόταν και θα προκαλούσε τεράστιες απώλειες ζωντανών και ασθένειες σε άλλα ζώα. Πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει ότι, σε περιοχές που δεν υπάρχουν γύπες, τα κουφάρια των ζώων αργούν να αποσυντεθούν και αυτό έχει τεράστιες συνέπειες στη διάδοση ασθενειών.
Οι γύπες έχουν, επίσης, μεγάλη ιστορική σημασία. Σχετίζονται με τον αρχαίο Αιγυπτιακό πολιτισμό και την Ινδική μυθολογία. Στη Θιβετιανή κουλτούρα, εκτελούν πολύ σημαντικές ουράνιες ταφές. Σε μέρη όπως το Θιβέτ, δεν υπάρχουν σημεία για να ταφούν οι νεκροί, ούτε ξύλο για να αποτεφρωθούν, οπότε οι γύπες προσφέρουν ένα φυσικό σύστημα απόρριψης.
Σήμερα, όμως, απειλούνται με εξαφάνιση είτε επειδή δηλητηριάζονται άμεσα είτε έμμεσα, καταναλώνοντας ζώα στα οποία έχουν χρησιμοποιηθεί φάρμακα. Χρειάζεται να δώσουμε μεγαλύτερη προσοχή σε αυτά τα μοναδικά και παρεξηγημένα πλάσματα, να αλλάξουμε την άποψη μας και να σώσουμε τους γύπες. Διαδώστε το!
Πηγές:
