Η Ros Sereysothea υπήρξε διάσημη ερμηνεύτρια κατά τη διάρκεια των τελευταίων χρόνων της Λαϊκής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Καμπότζης. Ερμήνευσε ποικίλα είδη, όμως οι ρομαντικές μπαλάντες αναδείχτηκαν ως τα πιο δημοφιλή κομμάτια της. Παρά τη σύντομη καριέρα της, συνέθεσε εκατοντάδες τραγούδια και πρωταγωνίστησε ακόμη και σε κάποιες ταινίες. Λεπτομέρειες από τη ζωή της είναι σπάνιες και η μοίρα της κατά τη διάρκεια της Δημοκρατίας της Καμπότζης παραμένει μυστήριο.
Πρώτα χρόνια
Η Ros Sothea γεννήθηκε το 1948 από τους Ros Sabun και Nath Samean στην επαρχία Battambang της Καμπότζης. Μεγαλώνοντας σχετικά φτωχά, η Ros ήταν το δεύτερο μικρότερο σε ηλικία από τα πέντε παιδιά της οικογενείας και από νήπιο ακόμη επεδείκνυε το φωνητικό της ταλέντο. Μεγάλωσε ακούγοντας παλαιότερους τραγουδιστές της Καμπότζης όπως οι Mao Sareth και Chunn Malai, οι οποίοι, χωρίς αμφιβολία, την επηρέασαν βαθύτατα.
Το ταλέντο της δεν θα είχε ακόμα αποκαλυφθεί αν οι φίλοι της δεν την έπειθαν να πάρει μέρος σε έναν τοπικό διαγωνισμό τραγουδιού το 1963. Αφού κέρδισε τον διαγωνισμό, τράβηξε την προσοχή και δέχθηκε τους επαίνους της επαρχίας. Έτσι, της ζήτησαν να συμμετέχει στο Lomhea Yothea (ένα μουσικό θίασο) ο οποίος συνήθως έδινε παραστάσεις στο εστιατόριο Stung Khiev του Battambang. Φημολογείται ότι ο Im Song Seurm, ένας τραγουδιστής του Εθνικού Ραδιοφώνου, άκουσε τη φωνή της και την προσκάλεσε στην πρωτεύουσα της Καμπότζης, Phnom Penh, το 1967.
Μουσική Καριέρα
Στη Phnom Penh, υιοθέτησε το ψευδώνυμο Ros Sereysothea και έγινε τραγουδίστρια του Εθνικού Ραδιοφώνου κάνοντας ντουέτα με τον Im Song Seurm. Το πρώτο της hit, Stung Khieu (Blue River), εμφανίστηκε την ίδια χρονιά και γρήγορα προσέλκυσε πολλούς θαυμαστές με την καθαρή και διαπεραστική φωνή της. Τελικά, έγινε η μόνιμη παρτενέρ του Sinn Sisamouth, του κορυφαίου τραγουδιστή της εποχής, κάνοντας τρομερή επιτυχία. Επίσης, συνεργάστηκε και με άλλους επιφανείς τραγουδιστές της εποχής όπως οι Pan Ron, Houy Meas, και Sos Mat.
Το στυλ της αρχικής της καριέρας χαρακτηρίζεται από παραδοσιακές μπαλάντες και ντουέτα της Καμπότζης. Τελικά έκανε στροφή στην καριέρα της υιοθετώντας ένα πιο σύγχρονο στυλ συνδυάζοντας ρομαντικές μπαλάντες βουτηγμένες στο πένθος, την προδοσία και το θάνατο με Δυτικά όργανα. Αυτή η αλλαγή στο στυλ πιθανότατα αποδίδεται στον τραυματικό γάμο της με το συνάδελφο τραγουδιστή της, Sos Mat.
Μέχρι το 1970, η Αμερικανική επιρροή από το γειτονικό Νότιο Βιετνάμ, έφτασε στην Καμπότζη και η Sothea μαζί με τους υπόλοιπους της εποχής της άρχισαν να πειραματίζονται με τα Δυτικά είδη. Η ψηλή, καθαρή φωνή της, σε συνδυασμό με τα ροκ συνοδευτικά συγκροτήματα τα οποία αναδείκνυαν σπουδαίες ηλεκτρικές κιθάρες που παραμόρφωναν τον ήχο και δυνατά ντραμς, φτιαγμένα για έντονο, βαθύ και κάποιες φορές «στοιχειωμένο» ήχο, χαρακτηρίζεται ως ψυχεδελικό ή garage ροκ. Όπως ο πρωτοπόρος της μουσικής σκηνής, Sinn Sisamouth, έτσι κι η Sothea έπαιρνε δημοφιλείς Δυτικές μελωδίες όπως το "Proud Mary" του John Fogerty και τις διασκεύαζε σε στίχους της γλώσσας Khmer.
Παρόλα αυτά, οι ρομαντικές μπαλάντες παρέμειναν ως η πιο ποιοτική δουλειά της σύμφωνα με τον πιο συντηρητικό κοσμάκη. Σκηνοθέτες συχνά την ωθούσαν να παρουσιάσει τα ντουέτα ή τα σόλο της στις ταινίες τους. Η συνεργασία της Sothea με την κινηματογραφική βιομηχανία της Καμπότζης είναι ανεκτίμητη αναγνωρίζοντας πάνω από 250 ταινίες ως χαμένες κατά τη διάρκεια του κομουνιστικού καθεστώτος.
Η Sothea δεν τραγούδησε για καμία δισκογραφική εταιρεία και έβγαζε τα προς το ζην, ως μουσικός, σεμνά. Θεωρείται εθνικός θησαυρός και έχει τιμηθεί από το βασιλιά Norodom Sihanouk με το βασιλικό τίτλο "Preah Reich Theany Somlang Meas", η "Χρυσή Φωνή της Βασιλικής Πρωτεύουσας".
Μετά από μια σύντομη σχέση με τον αλεξιπτωτιστή και στρατηγό Srey Ya της δημοκρατίας Khmer, η Sothea σχετίστηκε άμεσα με τον στρατό. Όταν η δημοκρατία Khmer αγωνιζόταν στον εμφύλιο πόλεμο, η Sothea, ο Sisamouth και οι υπόλοιποι της γενιάς τους εξέδωσαν πατριωτικά τραγούδια για τη νέα δημοκρατία. Η καριέρα της συνέχισε μέχρι τη στιγμή που το Κομουνιστικό Κόμμα της Καμπότζης πολιόρκησε την πρωτεύουσα, Phnom Penh τον Απρίλιο του 1975.
Προσωπική ζωή
Η προσωπικότητα της Sothea χαρακτηρίζεται ως ταπεινή και συγκρατημένη. Λέγεται ότι είχε εμπλακεί σε λίγες σχέσεις κατά τη διάρκεια της ζωής της. Όταν έφτασε στην πρωτεύουσα, δέχθηκε το έντονο φλερτ του επίσης τραγουδιστή Sos Mat και τελικά τον παντρεύτηκε. Δυστυχώς ο Mat ήταν ήδη παντρεμένος με δύο γυναίκες. Καθώς η καριέρα της προχωρούσε, ο Sos Mat άρχισε να ζηλεύει παθολογικά την επιτυχία της και κυρίως τους άντρες που πήγαιναν να 
παρακολουθήσουν την παράστασή της. Η τραυματική της εμπειρία από τον συναισθηματικό εκβιασμό και το συνεχή φθόνο των άλλων δυο συζύγων του Μat καθώς και η ενδοοικογενειακή βία που υπέστη η Sothea από τον ίδιο τον Sos Mat, την ανάγκασαν να χωρίσει από τον σύζυγό της μέσα σε 6 μήνες από τότε που παντρεύτηκαν. Το διαζύγιο είχε σαν αποτέλεσμα να καταστρέψει το όνομα και την καριέρα της, αφήνοντας της ως μόνη επιλογή να επιστρέψει στην οικογένεια της στο Battambang. Χρειάστηκε η παρέμβαση και η βοήθεια του Sinn Sisamouth για να αρχίσει εκ νέου την καριέρα της η Sothea στο Phnom Penh.
Παρά τις μεγάλες διαστάσεις που είχε πάρει το διαζύγιο της με τον Sos Mat, η δημοτικότητα της Sothea ανέκαμψε και μάλιστα γνώρισε το γιο της διάσημης κινηματογραφικής εταιρείας Van Chan με την οποία συνεργαζόταν. Απέκτησαν ένα γιό αλλά για άγνωστους λόγους κατέληξαν στο χωρισμό. Επίσης, λέγεται ότι είχε δεσμό με αλεξιπτωτιστή της δημοκρατίας Khmer, το στρατηγό Srey Ya, ο οποίος ξελογιασμένος κατέληξε να την κρατά παρά τη θέλησή της. Οι ασταθείς σχέσεις της Sothea μπορεί να αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης για τις εξαιρετικά καταθλιπτικές μπαλάντες της.
Η πτώση της πρωτεύουσας
Ακούγεται ότι η Sothea είχε ταξιδέψει στην επαρχία Pailin για την Βουδιστική Πρωτοχρονιά το 1975. Κάποιες από τις τελευταίες της ηχογραφήσεις είναι από τότε που γιόρταζε την Πρωτοχρονιά στο Pailin. Κάποιοι αμφισβητούν αυτό το συμβάν, μιας και ήταν πολύ επικίνδυνο να ταξιδέψεις έξω από το Phnom Penh, λόγω της περικύκλωσης του από τις δυνάμεις του κομουνιστικού κόμματος. Όταν η πρωτεύουσα έπεσε, έγιναν προφανώς προσπάθειες από στρατιωτικό προσωπικό να απομακρύνουν τη Sothea από τη χώρα. Όταν το κομουνιστικό κόμμα πήρε την εξουσία στα χέρια του, όπως όλοι, έτσι κι η Sothea, αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το Phnom Penh. Υπάρχουν διάφορες εικασίες σχετικά με την τύχη της σύμφωνα με ποικίλες μαρτυρίες.
Αρχικά η Sothea κατάφερε να κρύψει την ταυτότητά της, μιας και καταγόταν από την ύπαιθρο της Καμπότζης και έτσι προσαρμόστηκε εύκολα σε αντίθεση με τους περισσότερους «Νέους Ανθρώπους». Οι επιζώντες από το στρατόπεδο συγκέντρωσης δεν ήξεραν καν ότι υπήρχε ανάμεσα τους μέχρι που τους το εκμυστηρευόταν η ίδια κρυφά. Τελικά την ανακάλυψε ο Pol Pot ο οποίος την ανάγκασε να παντρευτεί έναν από τους βοηθούς του το 1977. Ως δημιουργική τραγουδίστρια, η Sothea αναγκάστηκε να ερμηνεύει αποκλειστικά τραγούδια για το νέο καθεστώς.
Ο νέος της γάμος ήταν ατυχής και συνοδευόταν από σωματική κακοποίηση. Τελικά οι διενέξεις βγήκαν εκτός ελέγχου και τα στελέχη του κομουνιστικού κόμματος του χωριού της αποφάσισαν ότι ήταν πιο πολύ μπελάς ζωντανή. Της είπαν ότι αυτή και η οικογένειά της θα πήγαιναν σε ένα άλλο χωριό. Τελευταία φορά την είδαν κάποιοι επιζώντες να βγαίνει από μια άμαξα. Από τότε εξαφανίστηκε κάτω από μυστηριώδεις περιστάσεις και είναι σχεδόν βέβαιο ότι είναι νεκρή.
Σύμφωνα με άλλες μαρτυρίες, πέθανε από υπερκόπωση σε ένα αγροτικό στρατόπεδο συγκέντρωσης του κομουνιστικού κόμματος. Σύμφωνα με άλλη μαρτυρία, ήταν ακόμα ζωντανή 
όταν οι βιετναμέζικες δυνάμεις εισέβαλλαν στο Phnom Penh το 1979, αλλά πέθανε από υποσιτισμό λίγο αργότερα στο νοσοκομείο.
Ως επώνυμη προσωπικότητα και ως μουσικός, αποτελούσε κύρια υποψήφια για εξόντωση κατά τη διάρκεια του καθεστώτος του Pol Pot. Οι δυο αδερφές της που κατάφερα να επιζήσουν, επιμένουν ότι η Sothea μαζί με τη μητέρα τους πήγαν στην επαρχία Kampong Som όπου και εκτελέστηκαν αμέσως μετά την πτώση του Phnom Penh. Η σορός της δεν έχει ακόμη βρεθεί.
Κληρονομιά
Λόγω της πολιτιστικής αλλαγής από το κομουνιστικό κόμμα, δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία για τη ζωή της Ros Serey Sothea. Οι πρωτότυπες ηχογραφήσεις της είτε καταστράφηκαν από το τότε καθεστώς είτε αλλοιώθηκαν στο τροπικό περιβάλλον λόγω έλλειψης συντήρησης. Όμως, πολλοί δίσκοι από βινύλιο διασώθηκαν και επανακυκλοφόρησαν σε κασέτες και αργότερα σε CD. Δυστυχώς, πολλές από αυτές τις επανακυκλοφορήσεις έγιναν ρεμίξ με πολλά μπιτς αγνοώντας συνήθως το αυθεντικό κομμάτι. Τα βινύλια από τις πρωτότυπες πηγές λοιπόν επιθυμούν πολλοί συντηρητικοί και συλλέκτες.
Παρόλ’ αυτά, η Sothea παρέμεινε εξαιρετικά δημοφιλής και μετά θάνατον σε όλη την Καμπότζη καθώς και στις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Γαλλία, την Αυστραλία και τον Καναδά. Το ενδιαφέρον από τη Δύση για τη Sothea έγινε αντιληπτό όταν τα τραγούδια της Sothea, του Sinn Sisamouth και άλλων τραγουδιστών της εποχής εκείνης από την Καμπότζη, όπως για παράδειγμα οι Meas Samoun, Choun Malai και Pan Ron, αναδείχθηκαν στο soundtrack της ταινίας «City of Ghosts» του Matt Dillon. Κομμάτια που έχει ερμηνεύσει η Sothea είναι "Have You Seen My Love", "I'm Sixteen" and "Wait Ten Months". Οι μπάντες Los Angeles και Dengue Fever που αναδεικνύουν τον πρωτοπόρο τραγουδιστή Chhom Nimol από την Καμπότζη, περιλαμβάνουν μεγάλο αριθμό από τα τραγούδια της Sothea και άλλων τραγουδιστών από τη σύντομη αλλά πλούσια ροκ εν ρολ σκηνή της Καμπότζης. Το Ίντερνετ, αναμφίβολα έσωσε ότι είχε απομείνει από τη δισκογραφία της ενώ παράλληλα συνέχισε να διαδίδει τη μουσική της ακόμα και μετά από σχεδόν μισό αιώνα.
To 2006 κυκλοφόρησε η ταινία για τη ζωή της με τίτλο «The Golden Voice» με συγγραφέα και σκηνοθέτη τον Greg Cahill. Ακολουθούν 2 video που αναδεικνύουν την «χρυσή» φωνή της.
