Και όπως η καθημερινότητα συνεχίζεται, έτσι θα συνεχίσουμε να βρίσκουμε και φράσεις που έχουν να κάνουν με την ψυχολογία μέσα σε αυτή. Αυτή τη φορά πρόκειται για μια φράση που ακούνε συχνά οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας σε φιλικό επίπεδο. Αυτή η φράση είναι η εξής: «Θα μου κάνεις μια ψυχανάλυση;». Τι είναι όμως η ψυχανάλυση; Γιατί ο εισηγητής της, Sigmund Freud (Σιγκμουντ Φρόϋντ), είναι τόσο γνωστός και όταν κάποιος ακούει τη λέξη ψυχολογία τη συνδέει άμεσα με το πρόσωπό του;
Ας ξεκινήσουμε λοιπόν με τον άνθρωπο που διατύπωσε τη θεωρία της ψυχανάλυσης, το Sigmund Freud (1856 – 1939). Ο Freud ήταν νευρολόγος με καταγωγή από την Αυστρία. Εξαιτίας των σπουδών του στην ιατρική, ασχολήθηκε ερευνητικά με διάφορες περιοχές του εγκεφάλου που είχαν να κάνουν με ασθένειες, όπως την εγκεφαλική παράλυση και την αφασία. Μέσα από τις έρευνες του διατύπωσε τη θεωρία του σχετικά με τη δομή της ψυχής (ψυχικό όργανο). Η δομή της αποτελείται από τρία ξεχωριστά μέρη: το ασυνείδητο, το συνειδητό και το υποσυνείδητο. Για τον Freud, το πιο σημαντικό κομμάτι ήταν το ασυνείδητο, όπου εκεί μέσα ισχυριζόταν ότι κρύβονταν κάθε σκοτεινή και απαγορευμένη επιθυμία του ανθρώπου. Αυτές οι επιθυμίες, που τις αποκαλούσε και ενορμήσεις ή αλλιώς ορμές, δεν μπορούν να εκφραστούν αυτούσιες προς τα έξω. Για να εκφραστούν προς τα έξω πρέπει να περάσουν στο συνειδητό κομμάτι της ψυχής που έχει να κάνει με αυτά που αντιλαμβανόμαστε και βιώνουμε. Οι επιθυμίες του ασυνείδητου, που είναι άγνωστες σε εμάς, για να περάσουν στο συνειδητό και να εκφραστούν προς τον περίγυρό μας πρέπει να έχουν περάσει από έναν έλεγχο και να έχει διαπιστωθεί πως είναι κοινωνικά αποδεκτές. Αυτό το ρόλο του ελέγχου έρχεται να καλύψει το υποσυνείδητο, το οποίο ουσιαστικά αποτελεί τους ηθικούς κανόνες του κάθε ανθρώπου και καθορίζει το αν θα εκφραστούν κάποιες επιθυμίες ή όχι.
Όσον αφορά την προσωπικότητα του ατόμου, ο Freud θεωρούσε πως χτίζεται μέσα από την επίλυση συγκρούσεων που συμβαίνουν μεταξύ του ασυνείδητου και του υποσυνείδητου. Με άλλα λόγια υποστήριζε πως, όταν ένα άτομο δεν έχει ούτε πολύ αυστηρούς αλλά ούτε και πολύ ελαστικούς ηθικούς κανόνες και μπορεί να προσαρμόζει τις επιθυμίες του στους κανόνες της κοινωνίας και παράλληλα να τις κάνει και πράξη είναι φυσιολογικός και λειτουργικός. Βέβαια, σημαντικό ρόλο για το Freud έπαιζε και ο γονιός του αντίθετου φύλου, ο πατέρας για τις γυναίκες και η μητέρα για τους άνδρες, καθώς θεωρούσε ότι μια υγιή σχέση και απογαλάκτιση από αυτούς συνέβαλλε στην σύναψη υγιών διαπροσωπικών σχέσεων στην ενήλικη ζωή αργότερα.
Η θεωρία της ψυχανάλυσης είναι αρκετά εκτενής και δεν έχουμε τη δυνατότητα να επεκταθούμε σε βάθος σε ένα μόνο άρθρο. Τα πιο σημαντικά σημεία της είναι αυτά που αναφέραμε και πρέπει να σημειώσουμε ότι την εποχή που διατυπώθηκαν αποτέλεσαν μια καινοτομία και ένα ριζοσπαστικό τρόπο σκέψης για το πως δομείται η προσωπικότητα του ανθρώπου. Οι σκέψεις του Freud προκάλεσαν «σεισμό» στην επιστημονική κοινότητα και κατάφεραν να στρέψουν το βλέμμα της προς την Ψυχολογία, η οποία έγινε αποδεκτή ως επιστήμη. Γι' αυτό και ο Freud ονομάστηκε και «πατέρας» της Ψυχολογίας.
Κάνοντας κάποιες τελευταίες παρατηρήσεις σχετικά με αυτά που επικρατούν για τη φύση της ψυχανάλυσης στην καθημερινότητα, θα πρέπει να υπογραμμίσουμε κάποια πρακτικά ζητήματα που έχουν να κάνουν με αυτήν. Για παράδειγμα, η ψυχανάλυση είναι μια μέθοδος ψυχοθεραπείας και όχι μια σκιαγράφηση των βασικών στοιχείων της προσωπικότητας, όπως θεωρεί η πλειοψηφία. Αυτή η σύγχυση προκαλείται λόγω της λανθασμένης ετυμολογικής ανάλυσης της λέξης, δηλαδή αναλύω την ψυχή και αντικαθιστώντας την λέξη ψυχή με τη λέξη προσωπικότητα. Επίσης, η ψυχανάλυση όντως πραγματοποιείται ακόμη και σήμερα με τη χρήση ντιβανιού, λόγω των τεχνικών που χρησιμοποιεί (ελεύθεροι συνειρμοί, ερμηνεία ονείρων κλπ.), οι οποίες έχουν ως απαραίτητη προϋπόθεση τη χαλάρωση του αναλυόμενου.
Κλείνοντας, να τονίσουμε πως προσπαθήσαμε να κάνουμε μια συνοπτική περιγραφή των κυριότερων σημείων της ψυχανάλυσης, αλλά θα επιστρέψουμε με το δεύτερο μέρος του άρθρου που θα εμπεριέχει ακόμη πιο ενδιαφέροντα σημεία της θεωρίας που μπορούν να γίνουν αντιληπτά και στην καθημερινότητα.
Πηγή:
